Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Cerkiew św. Mikołaja i klasztor bazyliański w Zamościu w XIX wieku
Streszczenie w języku polskim
Kościół pw. św. Mikołaja w Zamościu ma przeszłość związaną z przynależnością do różnych wyznań i obrządków religijnych. Wybudowany został na początku XVII w. jako cerkiew służąca wspólnocie prawosławnej zamieszkującej miasto. Na początku XVIII w. cerkiew została oddana bazylianom, którzy przy świątyni wznieśli klasztor funkcjonujący do 1865 r. W cerkwi św. Mikołaja w 1720 r. odbył się synod Kościoła unickiego w Rzeczypospolitej. Po kasacie placówek bazyliańskich w Królestwie Polskim gmach klasztorny przejęty został przez Skarb Królestwa Polskiego, zaś cerkiew wraz z wyposażeniem pozostawiono jako parafialną. W 1875 r. świątynię oddano Cerkwi prawosławnej, co wiązało się ze zmianami w jej wyglądzie. Po opuszczeniu Zamościa przez duchowieństwo prawosławne w 1915 r. świątynia została przejęta przez Kościół rzymskokatolicki.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:
Zbiory kartograficzne, sygn. teka 13 plan 10; teka 21 plan 24.
Archiwum Państwowe w Lublinie:
Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, sygn. 106, 168, 579, 580, 581, 684, 687, 961, 997, 1035.
Akta klasztorów greckokatolickich (bazylianów) woj. lubelskiego – zbiór szczątków zespołów – klasztor bazylianów w Zamościu, sygn. 3, 7, 9, 17, 21, 29.
Komisja Województwa Lubelskiego i Rząd Gubernialny Lubelski, Wydział Administracyjny, sygn. 46, 1658.
Archiwum Państwowe w Radomiu:
Zarząd Rolnictwa i Dóbr Państwowych Guberni Radomskiej, Kieleckiej, Lubelskiej i Siedleckiej, Sukcesje, sygn. 15682.
Archiwum Warszawskiej Prowincji Redemptorystów w Tuchowie:
Kościół św. Mikołaja – Redemptoryści. Historia kościoła św. Mikołaja.
Włoszczańska A., 70. rocznica pobytu Redemptorystów w Zamościu. Copiosa apud eum Redemptio – Obfite u Niego Odkupienie, Zamość 2004.
Tsentral’nyy derzhavnyy istorychnyy arkhiv Ukrayiny, m. L’viv [Центральний державний історичний архів України, м. Львів]:
fond 684, opys 1, sprawa 1851.
Arkhiv Yugo-Zapadnoy Rossii, chast' pervaya, t. 10, Akty, otnosyashchiyesya k istorii Galitsko-russkoy pravoslavnoy tserkvi (1423–1714 g.g.), Kiyev 1904 [Архив Юго-Западной России, часть первая, t. 10, Акты, относящиеся к истории Галицко-русской православной церкви (1423–1714 г.г.), Киев 1904].
Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 63, Warszawa 1865.
Statuty Synodu Zamojskiego 1720 roku. Nowe tłumaczenie z komentarzami, red. P. Nowakowski CM, Kraków 2020.
Gil A., Chełmska diecezja unicka 1596–1810. Dzieje i organizacja, Lublin 2005.
Gil A., Opis unickiej cerkwi p.w. św. Mikołaja w Zamościu z 1828 r. na tle dziejów tamtejszych bazylianów, „Zamojsko-Wołyńskie Zeszyty Muzealne” 2003, 1.
Gil A., Skoczylas I., Kościoły wschodnie w państwie polsko-litewskim w procesie przemian i adaptacji: metropolia kijowska w latach 1458–1795, Lublin–Lwów 2014.
Kładoczny J., Dzieje prowincji bazyliańskiej w Królestwie Polskiem 1810–1864, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie” 1937, 16.
Kołbuk W., Bazylianie w Królestwie Polskim w latach 1817–1872, „Roczniki Humanistyczne” 1983, 31, 2.
Kossowski A., Blaski i cienie unii kościelnej w Polsce w XVII–XVIII w. w świetle źródeł archiwalnych, w: Księga pamiątkowa ku czci Jego Ekscelencji X. Biskupa Mariana Leona Fulmana, cz. 3, Lublin 1939.
Kossowski A., Klasztor bazylianów w Zamościu i jego kronika, „Roczniki Humanistyczne” 1953, 4, 4.
Kossowski A., Z dziejów zakonu bazylianów w Zamościu, „Teka Zamojska” 1938, 1(5), 1.
Kowalczyk J., Zamość: przewodnik, Warszawa 1977.
Lorens B., Bazylianie prowincji koronnej w latach 1743–1780, Rzeszów 2014.
Makowski A. CSsR, 80 lat Redemptorystów w Zamościu (1934–2014), „Studia Redemptorystowskie” 2014, 12.
Matuszewska M., Dzieje kościoła św. Mikołaja w Zamościu, „Niedziela. Edycja Zamojsko-Lubaczowska” 2005, 24.
Mironowicz A., Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieкu, Białystok 2005.
Patrylo I., Kholms’ka provintsiya Rizdva Materi Bozhoï (1810–1864), w: Narys istoriï Vasyliyans’koho Chynu Svyatoho Yosafata, (Analecta OSBM, series II, sectio I, vol. XLVIII), Rym 1992 [Патрило I., Холмська провiнцiя Рiздва Матерi Божоï (1810–1864), w: Нарис iсторiï Василiянського Чину Святого Йосафата, (Analecta OSBM, series II, sectio I, vol. XLVIII), Рим 1992].
Popiołek B., Kicińska U., Panie Zamoyskie: Anna Franciszka z Gnińskich, Teresa z Potockich i Urszula z Kalińskich – okruchy biografii w świetle korespondencji i aktów ostatniej woli, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2017, 65, 1.
Rachwał P., Unici na Lubelszczyźnie w XIX wieku. Studium źródłoznawczo–demograficzne, Lublin 2017.
Szykuła A., Folwark w Mocówce koło Zamościa. Przyczynek do badań nad kulturą materialną o.o. bazylianów zamojskich pod koniec XVIII i na początku XIX wieku, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2009, 7.
Ślaza P. K., Filip Felicjan Szumborski (1771–1851), greckokatolicki biskup chełmski, Białystok 2014.
Witkowski A., Koman W., Klasztor i kościół Bazylianów w Zamościu w świetle dotychczasowych badań archeologicznych, w: Kościoły, cerkwie i klasztory Lubelszczyzny w świetle badań archeologicznych, red. E. Bonasiewicz-Szykuła, Lublin 2013.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2022.53.145-170
Data publikacji: 2022-06-30 13:43:45
Data złożenia artykułu: 2020-10-10 12:58:49
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Beata Lorens
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.