Restytucja żubra w Polsce. Działania zorientowane na ochronę żubrów
Streszczenie w języku polskim
Puszcza Białowieska to zwarty kompleks leśny położony na granicy Polski i Białorusi. Część polska obejmuje 62 tys. ha, z czego 10,5 tys. ha to obszar Białowieskiego Parku Narodowego. Przyroda Puszczy chroniona jest na podstawie obowiązujących przepisów rozporządzeń dotyczących ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów oraz na podstawie dokumentów planistycznych zawierających zadania ochronne dla Białowieży, rezerwatów, siedlisk i gatunków podlegających ochronie w obszarze Natura 2000. Jednym z głównych priorytetów ochrony przyrody w Puszczy Białowieskiej jest ochrona żubra, dla którego Puszcza jest podstawową ostoją. Wynika to przede wszystkim z historii gatunku – to tutaj znaleziono ostatnie żyjące na wolności osobniki i to tutaj nastąpiła reprodukcja populacji, najpierw poprzez hodowlę, a w końcu w wolno żyjących stadach. Europejska populacja żubra w 2020 r. liczyła 8425 osobników, z czego w Polsce blisko 2270. Stan ten jest wynikiem realizacji wielu projektów na rzecz ochrony gatunku, a także ścisłej współpracy międzynarodowej. Znaczny wzrost liczebności stad i populacji wskazuje na skuteczność prowadzonych działań i konieczność ich kontynuacji.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Anusz K., Kita J., Zaleska M., Zagrożenia zdrowia żubrów, [in:] Ochrona żubra w Puszczy Białowieskiej. Zagrożenia i perspektywy rozwoju populacji, red. R. Kowalczyk, D. Ławreszuk, J.M. Wójcik, Białowieża 2010.
Bocherens H., Hofman-Kamińska E., Drucker D.G., Schmölcke U., Kowalczyk R., European Bison as a Refugee Species? Evidence from Isotopic Data on Early Holocene Bison and Other Large Herbivores in Northern Europe, “PLoS ONE” 2015, vol. 10(2), http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0115090 (access: 4.03.2022).
Brewczyński P., Żubr w Bieszczadach, http://ochronazubra.rdlp-krosno.pl/pl/o_zubrze/58.html (access: 9.03.2022).
Bruczyńska M., Dodkowska A., Dzikowski A., Rudy M., Orłowska B., Welz M., Krajewska-Wędzina M., Olech W., Anusz K., Legal Obstacles in the Eradication of Bovine Tuberculosis in European bison (Bison bonasus) – a Threat to an Effective Reintroduction Strategy, “Diversity” 2022, vol. 14(9), DOI: https://doi.org/10.3390/d14090710.
Bukowski Z., Wybrane uwarunkowania prawne odnoszące się do obszarów Natura 2000 stanowiących park narodowy, [in:] Problemy wdrażania systemu Natura 2000 w Polsce, red. A. Kaźmierska-Patrzyczna, M.A. Król, Szczecin–Łódź–Poznań 2013.
Ciechanowicz-McLean J., Polskie prawo ochrony przyrody, Warszawa 2006.
Daszkiewicz P., Samojlik T., Żubry czy żubrobizony? Polemika na temat akcji ratowania żubrów podczas II Międzynarodowego Kongresu Ochrony Przyrody w 1931 roku w Paryżu, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2005, vol. 50(1).
Dziubak K., Łagodzki, Dziubak P.M., Europejska sieć ekologiczna Natura 2000, [in:] Problemy wdrażania systemu Natura 2000 w Polsce, red. A. Kaźmierska-Patrzyczna, M.A. Król, Szczecin–Łódź–Poznań 2013.
Głowaciński Z. (red.), Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce, Kraków 2002.
Habuda A., Obszary Natura 2000 w prawie polskim, Warszawa 2013.
Habuda A., Obszary Natura 2000 w prawie polskim, czeskim i słowackim, Warszawa 2017.
Habuda A., Radecki W., Instytucje prawa ochrony przyrody, [in:] Instytucje prawa ochrony środowiska. Geneza, rozwój, perspektywy, red. W. Radecki, Warszawa 2010.
Kamienicka J., Wójcik B., Natura 2000. ABC dla turystyki, Warszawa 2010.
Kaźmierska-Patrzyczna A., Istota prawna obszarów Natura 2000 – uwagi ogólne, [in:] Problemy wdrażania systemu Natura 2000 w Polsce, red. A. Kaźmierska-Patrzyczna, M.A. Król, Szczecin–Łódź–Poznań 2013.
Kerley G.I.H., Kowalczyk R., Cromsigt J.P.G.M., Conservation Implications of the Refugee Species Concept and the European Bison: King of the Forest or Refugee in a Marginal Habitat?, “Ecography” 2012, vol. 35(6).
Krasińska M., Krasiński Z.A., Żubr. Monografia przyrodnicza, Warszawa–Białowieża 2004.
Krasiński Z.A., Żubr. Puszcz Imperator, Białowieża 2005.
Krzyściak-Kosińska R., Arnolbik V., Antczak A., “Belovezhskaya pushcha / Bialowieza Forest” World Heritage Site (33 bis). Proposed Modification of the Criteria and Boundaries Change of the Name of the Property. Nomination Dossier to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List, 2012, http://whc.unes-co.org/uploads/nominations/33ter.pdf (access: 4.03.2022).
Kujawa A., Orczewska A., Falkowski M., Blicharska M., Bohdan A., Buchholz L., Chylarecki P., Gutowski J.M., Latałowa M., Mysłajek R.W., Nowak S., Walankiewicz W., Zalewska A., Puszcza Białowieska – obiekt światowego dziedzictwa UNESCO – priorytety ochronne, „Leśne Prace Badawcze” 2016, vol. 77(4).
Lipiński A., Planowanie ochrony obszarów Natura 2000, [in:] Instytucje prawa ochrony środowiska. Geneza, rozwój, perspektywy, red. W. Radecki, Warszawa 2010.
Lipiński A., Prawne podstawy ochrony środowiska, Warszawa 2007.
Maciantowicz M., Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra, https://www.encyklopedialesna.pl/pdf/miedzynarodowe-towarzystwo-ochrony-zubra (access: 23.09.2022).
Matuszkiewicz J.M., Zmiany w grądach, borach mieszanych i łęgach jesionowo-olszowych Puszczy Białowieskiej, [in:] Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski, red. J.M. Matuszkiewicz, Warszawa 2007.
Michalak M., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz w perspektywie unijnej, LEX/el. 2016.
Michalak M., Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego formy ochrony przyrody „obszary Natura 2000” jako przejaw europeizacji prawa ochrony środowiska, [in:] Europeizacja prawa administracyjnego i administracji publicznej, red. E. Wójcicka, B. Przywora, Częstochowa 2016.
Olech W., Hodowla żubrów. Poradnik utrzymania w niewoli, Warszawa 2008.
Olech W. (red.), Perspektywy restytucji żubrów w Europie. Perspektywy rozwoju populacji żubrów, Goczałkowice-Zdrój 2006.
Olech W., Dackiewicz J., Znaczenie polskich żubrów Bison bonasus dla restytucji gatunku w Europie, [in:] Rola hodowli ex situ w procesie restytucji żubra, red. W. Olech, Gołuchów 2007.
Olech W., Perzanowski K., Ochrona i modelowanie populacji żubra, „Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW. Animal Science” 2011, vol. 50.
Olech W., Perzanowski K., Podręcznik dobrych praktyk ochrony żubra, Warszawa 2014.
Perzanowski K., Historia, stan obecny i perspektywy ochrony populacji żubra w Bieszczadach, „Roczniki Bieszczadzkie” 2014, vol. 22.
Perzanowski K., Zarządzanie populacją żubra Bison bonasus, [in:] Zarządzanie populacjami zwierząt, Warszawa 2016.
Perzanowski K., Januszczak M., Wołoszyn-Gałęza A., Management of Wisent Population within a Natura 2000 Site, “European Bison Conservation Newsletter” 2009, vol. 2.
Perzanowski K., Januszczak M., Wołoszyn-Gałęza A., Założenia do wyznaczenia ostoi żubra w Bieszczadach, “European Bison Conservation Newsletter” 2008, vol. 1.
Radecki W., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Warszawa 2008.
Radecki W., Prawna ochrona przyrody w Polsce, Czechach i Słowacji. Studium prawnoporównawcze, Warszawa 2010.
Radecki W., Zarys dziejów prawnej ochrony przyrody i środowiska w Polsce, Kraków 1990.
Rakoczy B., Prawo ochrony przyrody, Warszawa 2009.
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Program gospodarczo-ochronny leśnego kompleksu promocyjnego „Puszcza Białowieska” na lata 2012–2021, Białystok 2011.
Rogoziński R., Pierwsze żubry w Puszczy Augustowskiej, http://www.augustow.bialystok.lasy.gov.pl/obszary-natura-2000/-/asset_publisher/x9eK/content/pierwsze-zubry-w-puszczy-augustowskiej#p_101_INSTANCE_kCS6 (access: 13.03.2022).
Sternik-Stempkowska L., Aktualności, https://projekt.wisent.org/k/aktualnosci/page/1-6 (access: 20.09.2022).
Strucka E., Kusza Z., Młynarczyk B., Kwapis Z., Olech W., Suchecka A., Efekty projektu „Ochrona ex situ żubra Bison bonasus w Polsce”, Warszawa 2014.
Wesołowski T., Kujawa A., Bobiec A., Bohdan A., Buchholz L., Chylarecki P., Engel J., Falkowski M., Gutowski J.M., Jaroszewicz B., Nowak S., Orczewska A., Mysłajek R.W., Walankiewicz W.W., Spór o przyszłość Puszczy Białowieskiej: mity i fakty. Głos w dyskusji, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 2016, vol. 72(2).
Woźniak M., Natura 2000 jako obszar konfliktogenny, [in:] Problemy wdrażania systemu Natura 2000 w Polsce, red. A. Kaźmierska-Patrzyczna, M.A. Król, Szczecin–Łódź–Poznań 2013.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ppa.2021.4.111-128
Data publikacji: 2022-11-14 11:26:25
Data złożenia artykułu: 2022-07-28 12:39:41
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.