Mikroobszary zieleni w miastach w Polsce i w Regionie Flamandzkim – przegląd ram prawnych i funkcjonowania w praktyce
Streszczenie w języku polskim
Artykuł oparty został na analizie doświadczeń Polski oraz Regionu Flamandzkiego w Belgii. Rzuca światło na niedostatecznie rozpoznany, a jednocześnie kluczowy potencjał mikroprzestrzeni zielonych (takich jak ogrody społeczne, przydomowe tereny zielone, zazielenione przestrzenie miejskie) w przeciwdziałaniu skutkom kryzysu klimatycznego i degradacji środowiska w miastach. Celem artykułu jest wskazanie potrzeby rozwoju zarówno regulacji prawnej, jak i praktyki stosowania prawa dla ochrony przyrody w małej skali, która nie tylko chroni środowisko, lecz także aktywizuje mieszkańców oraz ułatwia oddolne inicjatywy proekologiczne. Przeanalizowano obowiązujące ramy prawne w Polsce i Flandrii w zakresie ochrony przyrody, planowania przestrzennego, prawa budowlanego oraz zarządzania wodami, wskazując na istniejące luki systemowe, ograniczenia proceduralne oraz brak jednoznacznych regulacji sprzyjających tworzeniu i ochronie mikroprzyrody. Szczególną uwagę poświęcono mechanizmom wsparcia finansowego oraz roli samorządów i społecznego wymiaru zarządzania zielenią. Analiza pokazuje, że skuteczna adaptacja miast do zmian klimatycznych oraz poprawa jakości życia mieszkańców wymagają nie tylko strategicznych polityk krajowych, lecz także elastycznych, lokalnych narzędzi prawnych i instytucjonalnych, które umożliwią rozwój i ochronę zieleni na najmniejszych, często prywatnych działkach.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Błażejczyk K., Znaczenie czynników cyrkulacyjnych i lokalnych w kształtowaniu klimatu i bioklimatu aglomeracji warszawskiej, Warszawa 2002.
Cavan G., Baker F., Tzoulas K., Smith C.L., Manchester: The Role of Urban Domestic Gardens in Climate Adaptation and Resilience, [w:] Urban Climate Science for Planning Healthy Cities, eds. C. Ren, G. McGregor, Cham 2021, DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-87598-5_5.
Church S.P., Exploring Green Streets and Rain Gardens as Instances of Small Scale Nature and Environmental Learning Tools, “Landscape and Urban Planning” 2015, vol. 134, DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2014.10.021.
Cohen G.A., Self-Ownership, Freedom, and Equality, [w:] Self-Ownership, Freedom, and Equality: Studies in Marxism and Social Theory, Cambridge 1995, DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511521270.005.
Czerwieniec M., Lewińska J., Zieleń w mieście, Kraków 2000.
De Somer S., Vangenechten M., Valuing the Potential of Small-Scale Nature in the Flemish Region: A Scan of the Legal Framework, with a Special Focus on Gardens, “Journal for European Environmental & Planning Law” 2025, vol. 22(3), DOI: https://doi.org/10.1163/18760104-22030005.
Essert C., The Nature Value of Public Space (with Some Lessons from the Pandemic), “Fordham Urban Law Journal” 2022, vol. 50(1).
Falkowska A., Ogrody społecznościowe jako forma edukacji ekologicznej wśród inicjatyw lokalnych – unikalność łączenia pedagogiki z ekologią w ramach obchodów Jubileuszu APS, „Facta Ficta Journal of Theory, Narrative & Media” 2021, nr 8.
Fogel A., Geszprych M., Uwzględnienie zieleni w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Teoria i praktyka, „Człowiek i Środowisko” 2016, nr 1.
Habdas M., Odpowiedzialność za zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części w świetle aktualnych uwarunkowań rynkowych, „Rejent” 2014, nr 10.
Harańczyk A., Rola terenów zieleni w kształtowaniu warunków życia mieszkańców miasta, „Studia. Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju” 2010, vol. 131.
Klepacki P., Kujawska M., Urban Allotment Gardens in Poland: Implications for Botanical and Landscape Diversity, “Journal of Ethnobiology” 2023, vol. 38(1), DOI: https://doi.org/10.2993/0278-0771-38.1.123.
Kubicki P., Portret polskich ruchów miejskich, Poznań 2020.
Luniak M., Dzikie życie w parkach miejskich – jak mu sprzyjać, 2020, https://zzw.waw.pl/wp-content/uploads/2019/02/Dzikie-zycie.pdf (dostęp: 17.09.2025).
Mortazavi R., The Right of Public Access in Sweden, “Annals of Tourism Research” 1997, vol. 24(3), DOI: https://doi.org/10.1016/S0160-7383(97)00010-8.
Mortsel, Subsidie voor de aanleg en onderhoud van een ecologische tuin, https://www.mortsel.be/ecologische-tuin (dostęp: 1.08.2025).
Portal Samorządowy, ROD-y z dofinansowaniem. Miliony na rodzinne ogrody działkowe w miastach, 2024, https://www.portalsamorzadowy.pl/finanse/rod-y-z-dofinansowaniem-miliony-na-rodzinne-ogrody-dzialkowe-w-miastach%2C556838.html?utm_source=chatgpt.com (dostęp: 17.07.2025).
Serwis RP, Moja Woda – wsparcie działań realizowanych przez WFOŚiGW, https://www.gov.pl/web/nfosigw/moja-woda--wsparcie-dzialan-realizowanych-przez-wfosigw (dostęp: 11.08.2025).
Staniszewska L., Zarządzanie zielenią w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miast, „Samorząd Terytorialny” 2022, nr 7–8.
Stilgoe J.R., Outside Lies Magic: Regaining History and Awareness in Everyday Places, New York 1998.
Szczepańska M., Staszewska S., Znaczenie ogrodnictwa miejskiego w procesie rewitalizacji, „Problemy Rozwoju Miast” 2016, vol. 13(3).
Thorogood J., Hastie A., Hill-Butler C., Public Access, Private Land and Spatial Politics: The Geographical Importance of the Right of Way in Coventry, England, “Transactions of the Institute of British Geographers” 2022, vol. 47(2), DOI: https://doi.org/10.1111/tran.12514.
Wieteska S., Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zarządcy nieruchomości w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2015, nr 78.
Wilson E., Nicol F., Nanayakkara L., Ueberjahn-Tritta A., Public Urban Open Space and Human Thermal Comfort: The Implications of Alternative Climate Change and Socio-economic Scenarios, “Journal of Environmental Policy & Planning” 2007, vol. 10(1), DOI: https://doi.org/10.1080/15239080701652615.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ppa.2025.10.145-164
Data publikacji: 2025-12-11 02:56:34
Data złożenia artykułu: 2025-08-12 14:30:20
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.