Compulsory Military Conscription as a Wartime Burden of Defence During the Kościuszko Uprising of 1794
Abstract
The discussion related to the compulsory recruitment of recruits into the ranks of irregular formations of the insurgent army in 1794 have been analysed from the point of view of the history of substantive administrative law, and more specifically the formation of burdens and contributions for defence. The mobilisation system under study was of a dual nature, i.e. it was based both on a sanctioned obligation to participate in a levée en masse, i.e. to appear with arms at the request of the insurgent authorities in order to defend against the enemy, and in the subsequent stages of the uprising on the obligation to deliver recruits fulfilling certain characteristics by relevant bodies of the territorial insurgent administration. The article focuses on the insurrectionary legislation in the aforementioned scope, including the organisation of the system of compulsory recruitment and the practice of applying particular normative provisions against the background of the social and military situation in the country at that time.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Baranowski I.T., Pospolite ruszenie, Warszawa 1917.
Bardach J., Themis a Clio, czyli prawo a historia, Warszawa 2001.
Bartel W., Ustrój władz cywilnych powstania kościuszkowskiego, Wrocław 1959.
Bauer K., Milicja warszawska podczas insurekcji kościuszkowskiej, “Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1973, vol. 19(1).
Bauer K., Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego, Warszawa 1981.
Dobosz P., Problemy metodologii współczesnej nauki prawa administracyjnego na tle metody historyczno-prawnej, “Kwartalnik Prawa Publicznego” 2001, vol. 1(1).
Drozdowski M.M., Rewolucja amerykańska w polskiej myśli historycznej, Warszawa 1976.
Dudziński J., Rada Zastępcza Tymczasowa – pierwszy rząd insurekcji kościuszkowskiej 1794 r.: zarys działalności, “Roczniki Humanistyczne” 2010, vol. 2.
Dudziński J., Wydział Potrzeb Wojskowych i Komisariat Wojskowy za rządów Rady Zastępczej Tymczasowej –cywilne organy władzy wojskowej (19 kwietnia – 28 maja 1794 roku), “Z Dziejów Prawa” 2013, vol. 6(14).
Dziewanowski W., Zarys dziejów uzbrojenia w Polsce, Warszawa 1935.
Forrest A., Conscripts and Deserters: The Army and French Society During the French Revolution and Empire, Oxford 1989.
Gomulski E., Problemy prawa wojny w Polsce czasów insurekcji kościuszkowskiej, Wrocław 1986.
Gordziejew J., Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie Sejmu Czteroletniego (1789–1792), Kraków 2010.
Górnicka M., Wersja systemowa metody historyczno-prawnej na przykładzie prawa dowodowego w polskiej procedurze karnej, “Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2015, vol. 4(2).
Herbst S., Początki polskiej wojny rewolucyjnej 1794 r., “Studia i Materiały do Dziejów Wojskowości” 1967, vol. 13(2).
Herbst S., Walki na pograniczu Mazowsza i Podlasia w czerwcu i lipcu 1794 roku, “Przegląd Historyczny” 1958, vol. 49(2).
Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 roku, Warszawa 1983.
Hippler T., Citizens, Soldiers and National Armies: Military Service in France and Germany 1789–1830, London 2007.
Hippler T., The French Army, 1789–1914: Volunteers, Pressed Soldiers, and Conscripts, [in:] Fighting for a Living: A Comparative History of Military Labour, 1500–2000, ed. J.-E. Zürcher, Amsterdam 2014.
Ignatowicz-Skowrońska J., Rozwój znaczeniowy wyrażenia „pospolite ruszenie” w polszczyźnie, “Studia Językoznawcze” 2011, no. 10.
Jędrzejewski P., Akta Komisji Porządkowych Cywilno-Wojskowych (1790–1794), “Krakowski Rocznik Archiwalny” 2013, vol. 19.
Jędrzejewski P., Krakowska Komisja Porządkowa w dobie powstania kościuszkowskiego, “Krakowski Rocznik Archiwalny” 2015, vol. 21, DOI: https://doi.org/10.4467/12332135KRA.15.003.15904.
Kaczmarczyk Z., Weyman S., Reformy wojskowe i organizacja siły zbrojnej za Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1958.
Kocznur J., Sylwetki wybitnych adwokatów: Franciszek Barss, “Palestra” 1964, no. 1.
Kołłątaj H., Listy pisane z emigracji w r. 1792, 1793 i 1794, prepared by L. Siemieński, Poznań 1872.
Konarski M., Constitutional Public Burdens as Part of Defence Economy, “Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2023, no. 2, DOI: https://doi.org/10.31743/ppe.12610.
Konarski M., Osobiste i rzeczowe ciężary wojenne w świetle prawodawstwa okresu insurekcji kościuszkowskiej 1794 roku, “Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2020, vol. 9(2), DOI: https://doi.org/10.34616/fiuw.2020.2.8.37.
Konarski M., Reflections on the Reform of the Legal Situation of Peasant During the Kościuszko Uprising of 1794, “Review of European and Comparative Law” 2018, vol. 35(4), DOI: https://doi.org/10.31743/recl.4809.
Konarski M., War Burdens and Requisitions in the Period of the Kościuszko Uprising of 1794, “Przegląd Prawa Administracyjnego” 2021, vol. 4, DOI: https://doi.org/10.17951/ppa.2021.4.25-50.
Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, vol. 3, Kraków 1912.
Korzon T., Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764–1794), vol. 1, Kraków–Warszawa 1897.
Kościuszko T., Odezwy i raporty uzupełnione celniejszymi aktami odnoszącymi się do powstania narodowego 1794, prepared by L. Nabielak, Kraków 1918.
Kowecki J., Chłopi czynszowi w reformach insurekcji 1794 roku, “Przegląd Historyczny” 1964, no. 1.
Kowecki J., Polska wojna rewolucyjna 1794 roku na tle wojen XVIII wieku, [in:] VIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Krakowie 14–17 września 1958. Referaty i dyskusja, vol. 8: Historia wojskowości, ed. S. Okęcki, Warszawa 1960.
Kowecki J., Pospolite ruszenie w insurekcji 1794 r., Warszawa 1963.
Kozłowski E., Wrzosek M., Dzieje oręża polskiego 1794–1938, Warszawa 1973.
Kozłowski K., Obywatelski obowiązek „obrony Ojczyzny” w świetle postanowień Konstytucji RP z 1997 r., “Przegląd Prawa Publicznego” 2020, no. 7–8.
Kraushar A., Barss. Palestrant warszawski i jego misya polityczna we Francyi (1793–1800), Warszawa 1904.
Kraushar A., Z dziejów pospolitego ruszenia w dawnej Polsce (quatuor quintum), “Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Warszawskiego, Wydział Nauk Antropologicznych, Społecznych, Historyi i Filozofii. Posiedzenie z dnia 28 czerwca 1917 roku”, vol. 6(10).
Kukiel M., Dzieje wojska polskiego w dobie napoleońskiej 1795–1815, vol. 1, Warszawa 1918.
Leśnodorski B., Polscy jakobini. Karta z dziejów insurekcji 1794 roku, Warszawa 1960.
Lynn J., Bagnety Republiki. Motywacja i taktyka armii rewolucyjnej Francji 1791–1794, Oświęcim 2016.
Lytle S., Robespierre, Danton, and the levée en masse, “Journal of Modern History” 1958, vol. 30(4), DOI: https://doi.org/10.1086/238263.
Łopatecki K., Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013.
Łyskowski I., O metodzie w badaniach prawno-historycznych, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1929, no. 1.
Mainz V., Days of Glory? Imaging Military Recruitment and the French Revolution, London 2016, DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-54294-6.
Moran D., Waldron, A., The People in Arms: Military Myth and National Mobilization since the French Revolution, Cambridge 2006.
Nowak T.M., Wimmer J., Historia oręża polskiego 963–1795, Warszawa 1981.
Okolski A., Wykład prawa administracyjnego oraz prawa administracyjnego obowiązującego w Królestwie Polskiem, vol. 3, Warszawa 1884.
Orłowski R., Z dziejów materialnego poparcia powstania kościuszkowskiego w Lubelskiem, “Rocznik Lubelski” 1967, vol. 10.
Pietrasz P., Ciężary i świadczenia publiczne, o których mowa w art. 84 Konstytucji RP – kilka uwag na temat zakresu przedmiotowego, [in:] Srebrna księga jubileuszowa upamiętniająca XXV-lecie Wydziału Prawa i Administracji, ed. R.A. Stefański, Warszawa 2022.
Rostafiński M., Zarys historii rozwoju wojskowości w Polsce (992–1792 r.) z 12-tu rysunkami, Poznań 1922.
Rostworowski E., Sprawa milicji mieszczańskich w ostatnim roku Sejmu Czteroletniego, “Przegląd Historyczny” 1955, no. 4.
Rundstein S., Szkody wojenne. Teoria nadzwyczajnych indemnizacyj w prawie publicznem, Warszawa 1916.
Skałkowski A., Legenda broni insurekcyjnej, “Przegląd Warszawski” 1924, no. 38.
Spieralski Z., Wymiar służby w pospolitym ruszeniu, “Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1960, vol. 6(1).
Sułek Z., Organizacja armii powstańczej, [in:] Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, vol. 2: (1648–1864), ed. J. Sikorski, Warszawa 1966.
Szalewska M., Ciężary i świadczenia publiczne, [in:] System Prawa Administracyjnego, vol. 7: Prawo administracyjne materialne, eds. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Szczepanik D., Między historią a prawoznawstwem. Refleksje teoretyczne o historii prawa, “Czasopismo Prawno-Historyczne” 2019, vol. 71(2), DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2019.2.15.
Świętochowski A., Historia chłopów polskich, Poznań 1928.
Wallon H., Les représentants du peupleen mission et la justice révolutionnaire dans les départements enl’an II (1793–1794), vol. 4, Paris 1890.
Wierzbicki L.A., Mobilization Activities in the Voivodeships of the Lesser Poland Province in the Summer of 1675, “Res Historica” 2022, no. 53, DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2022.53.79-93.
Wierzbicki L.A., Wici na pospolite ruszenie w Koronie w latach 1669–1673, “Res Historica” 2008, no. 26.
Wilkoszewski A., Komisje Porządkowe Koronne za powstania Kościuszkowskiego, “Przegląd Historyczny” 1929, vol. 28(2).
Witkowski C., „Waszyngton Polski”. Generał Stanisław Mokronowski – komendant warszawskiego garnizonu w czasie Powstania Kościuszkowskiego 1794 roku, “Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego” 2021, vol. 15(1).
Wojtasik J., Uzbrojenie a sztuka wojenna w polskich powstaniach narodowych lat 1794–1864, “Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1979, vol. 22.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ppa.2025.10.125-144
Date of publication: 2025-12-11 02:56:34
Date of submission: 2025-05-02 09:26:02
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.