Translation als transkulturelle Kommunikation mit Bezug auf Elemente der dritten Kultur

Michał Gąska

Abstract


Der vorliegende Beitrag setzt sich mit der Problematik des Übersetzens von Elementen der dritten Kultur auseinander, wobei Translation als transkulturelle Kommunikation aufgefasst wird. An ausgewählten Beispielen aus Prosawerken von zwei niederländischen Schriftstellerinnen – Hella S. Haasse und Madelon Székely-Lulofs und ihren Übersetzungen ins Deutsche wird der Versuch unternommen zu veranschaulichen, wie bedeutsam die transkulturelle Kompetenz des Translators im Umgang mit Elementen der dritten Kultur ist. Der Artikel hat zum Ziel zu zeigen, dass der Translator eine effektive Kommunikation gewährleisten kann, indem er die transkulturelle Kompetenz anwendet, strategisch handelt und die kognitiven Veranlagungen sowie das sprachliche und kulturelle Bewusstsein des Adressaten der Übersetzung berücksichtigt.


Schlagworte


Translation; transkulturelle Kommunikation; Translatorkompetenz; Elemente der dritten Kultur

Volltext:

PDF

Literaturhinweise


Baker, W. (2019). From intercultural to transcultural communication. Language and Intercultural Communication. 1–14. DOI: 10.1080/14708477.2021.2001477.

Baker, W., & Ishikawa, T. (2021). Transcultural Communication through Global Englishes. London & New York: Routledge.

Baker, W., & Sangiamchit, Ch. (2019). Transcultural communication: language, communication and culture through English as a lingua franca in a social network community. Language and Intercultural Communication, 19(6), 471–487. Retrieved March 2, 2022, from https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14708477.2019.1606231.

Berg, J. van den (1992). Soebatten, sarongs en sinjo’s. Indische woorden in het Nederlands. ’s-Gravenhage: Uitgeverij BZZTôH.

Boon, T. den, & Geeraerts, D. (Eds.) (2005). van Dale. Groot woordenboek van de Nederlandse taal (Vols.3). Utrecht, Antwerpen: Van Dale Lexicografie.

Dedecius, K. (1993). Festvortrag. Übersetzen, verstehen, Brücken bauen. In A. P. Frank, K.-J. Maaß, F. Paul, & H. Turk (Eds.), Übersetzen, verstehen, Brücken bauen. Geisteswissenschaftliches und literarisches Übersetzen im internationalen Kulturaustausch (pp. 8–21). Berlin: Erich Schmidt Verlag.

Duden (2001). Deutsches Universalwörterbuch. Mannheim, Leipzig, Wien, Zürich: Dudenverlag.

Gąska, M. (2020). Das Glossar als explikatorisches Übersetzungsverfahren beim Übersetzen von Elementen der dritten Kultur. Germanica Wratislaviensia, 145, 129–144.

Gąska, M. (2021). Elementy trzeciej kultury w procesie tłumaczenia prozy Holenderskich Indii Wschodnich na języki polski i niemiecki. Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS.

Grucza, F. (1981). Zagadnienia translatoryki. In F. Grucza (Ed.), Glottodydaktyka a translatoryka. Materiały z IV Sympozjum zorganizowanego przez Instytut Lingwistyki Stosowanej UW. Jachranka 3–5 listopada 1976 (pp. 9–29). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Grucza, F. (1989). Język a kultura, bilingwizm a bikulturyzm: lingwistyczne i glottodydaktyczne aspekty interlingwalnych i interkulturowych różnic oraz zbieżności. In F. Grucza (Ed.), Bilingwizm, bikulturyzm, implikacje glottodydaktyczne. Materiały z XII Sympozjum zorganizowanego przez Instytut Lingwistyki Stosowanej UW. Zaborów, 18–10 września 1986 (pp. 9–49). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Grucza, S. (2014). Grundzüge der anthropozentrischen Translatorik. In A. Łyp-Bielecka (Ed.), Mehr als Worte. Sprachwissenschaftliche Studien Professor Dr. habil. Czesława Schatte und Professor Dr. habil. Christoph Schatte gewidmet (pp. 127–137). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Haasse, H. S. (1948/2018). Oeroeg. Amsterdam: EM. Querido’s Uitgeverij BV.

Haasse, H. S. (1992). Heren van de thee. Amsterdam: EM. Querido’s Uitgeverij BV.

Haasse, H. S. (1995). Die Teebarone (M. Csollány, Trans.). Hamburg: Rowohlt Verlag.

Haasse, H. S. (2016). Der Schwarze See (G. Seferens, Trans.). Düsseldorf: Lilienfeld Verlag.

Hatim, B., & Mason, I. (1993). Discourse and the translator. London, New York: Longman.

Hejwowski, K. (2007). Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa: PWN.

Horn, A. (1981). Ästhetische Funktionen der Sprachmischung in der Literatur. Arcadia. Internationale Zeitschrift für literarische Kultur,16(1–3), 225–241.

Kaźmierczak, M. (2008). Obcość w oryginale, obcość w przekładzie – “Bela” Michaiła Lermontowa. In P. Fast, P. Janikowski, & A. Olszta (Ed.), Odmienność kulturowa w przekładzie (pp. 177–197). Katowice, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej.

Kielar, B. Z. (1992). O wzorach kulturowych I tekstowych w tłumaczeniu I w dydaktyce translacyjnej. In F. Grucza (Ed.) Język, kultura – kompetencja kulturowa. Materiały z XIII Sympozjum zorganizowanego przez Instytut Lingwistyki Stosowanej UW. Zaborów, 5–8 listopada 1987 (pp. 229–242). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Kupsch-Losereit, S. (1997). Übersetzen als transkultureller Verstehens- und Produktionsprozeß. In M. Snell-Hornby, Z. Jettmarová, & K. Kaindl (Ed.), Translation as intercultural communication. Selected papers from the EST Congress – Prague 1995 (S. 249–260). Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins.

Lewicki, R. (2000). Obcość w odbiorze przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Lulofs, M. (1955). Kuli (J. Tichy, Trans.). München: Wilhelm Goldmann Verlag.

Małgorzewicz, A. (2008). Kognitive und übersetzerische Strategien des Translators im transkulturellen Verstehens- und Kommunikationsprozess am Beispiel literarischer Übersetzungen. Linguistische Treffen in Wrocław, 2, 419–430.

Małgorzewicz, A. (2011). Kognition des Translators im Prozess der interkulturellen Kommunikation. In S. Adamczak-Krysztofowicz, M. Kowalonek-Janczarek, M. Maciejewski, & A. Sopata (Ed.), Aktuelle Probleme der angewandten Linguistik. Interkulturalität als Schlüsselkompetenz für Fremdsprachenlehrer, Übersetzer und Mediatoren (pp. 137–147). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Małgorzewicz, A. (2012). Die Kompetenzen des Translators aus kognitiver und translationsdidaktischer Sicht. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Małgorzewicz, A. (2013). Translationsrelevante Wissensarten, kognitionsunterstützende Kompetenzen und Eigenschaften des Translators im Prozess der Bedeutungskonstruktion. In E. Błachut, J. Jarosz, A. Małgorzewicz, & R. Opiłowski (Ed.), Sprachwissenschaft im Fokus germanistischer Forschung und Lehre (pp. 293–307). Wrocław, Dresden: Oficyna Wydawnicza ATUT & Neisse Verlag.

Małgorzewicz, A. (2017). Autonomie des Translators – Freiheit oder Notwendigkeit? In L. N. Zybatow, A. Stauder, & M. Ustaszewski (Ed.), Translation Studies and Translation Practice: Proceedings of the 2nd International TRANSLATA Conference, 2014 (pp. 321–327). Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag.

Prunč, E. (1997). Translationskultur (Versuch einer konstruktiven Kritik des translatorischen Handelns). TextconText. Translation. Theorie – Didaktik – Praxis. 11(2), 99–127.

Schreiber, M. (1993). Übersetzung und Bearbeitung. Zur Differenzierung und Abgrenzung des Übersetzungsbegriffs. Tübingen: Gunter Narr Verlag.

Skibińska, E. (2007). Ten trzeci, ta trzecia w przekładzie. Smaki Prowansji Anglikom opisane, Polakom wytłumaczone. In O. Kubińska, & W. Kubiński (Ed.) Przekładając nieprzekładalne II. Materiały z II Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej (pp. 195–215). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Székely-Lulofs, M. H. (1932/1985). Koelie. Amsterdam: Manteau.

Teeuw, A. (1990). Indonesisch-Nederlands Woordenboek. Leiden: KITLV Uitgeverij.

Urbanek, D. (2002). Elementy trzeciej kultury w procesie przekładu. In R. Lewicki (Ed.), Przekład – Język – Kultura (pp. 61–70). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Vermeer, H. J. (1986). Wozu eine Translationstheorie? In M. Snell-Hornby (Ed.), Übersetzungswissenschaft – eine Neuorientierung: zur Integrierung von Theorie und Praxis (pp. 30–53). Tübingen: Francke.

Veth, P. J. (2003). Uit Oost en West. Verklaring van 1000 woorden uit Nederlands-Indië. Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij L.J. Veen.

Wojtasiewicz, O. (1957/1992). Wstęp do teorii tłumaczenia. Warszawa: TEPIS.

Żmudzki, J. (2006). Texte als Gegenstände der translatorischen Forschung. In F. Grucza, H.-J. Schwenk, & M. Olpińska (Ed.), Gegenstände germanistischer Forschung und Lehre: Texte. Materialien der Jahrestagung des Verbandes Polnischer Germanisten, Toruń, 12.–14. Mai 2006 (pp. 41–60). Warszawa: Euro-Edukacja.

Żmudzki, J. (2012). Das Problem der Bewältigung von Fremdheit in der Translation – Positionen und Perspektiven in der Translationswissenschaft. Lingwistyka Stosowana/ Applied Linguistics/ Angewandte Linguistik, 5, 201–214.

Żmudzki, J. (2015). Blattdolmetschen in paradigmatischer Perspektive der anthropozentrischen Translatorik. Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag.

Żmudzki, J. (2016). Ekwiwalencja translacyjna – próba określenia jej aktualnego statusu jako zjawiska i terminu w ogólnej perspektywie translatorycznej. Lingwistyka Stosowana/ Applied Linguistics/ Angewandte Linguistik, 19, 229–242.

Żmudzki, J. (2019). Projektionsoperationen im Translationsprozess – eine Basischarakteristik. Studia Translatorica, 10, 81–90.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lsmll.2022.46.2.19-30
Date of publication: 2022-06-30 21:55:42
Date of submission: 2022-03-31 22:26:54


Statistiken


Sichtbarkeit von Abstracts - 830
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 328

Indikatoren



Refbacks

  • Im Moment gibt es keine Refbacks


Copyright (c) 2022

Creative-Commons-Lizenz
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung 4.0 International.