Gotycka architektura kościoła farnego pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława BM we Wrześni

Streszczenie w języku polskim

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława BM we Wrześni jest jedną z największych świątyń gotyckich w Wielkopolsce. Niewiele ustępuje skalą bazylikom poznańskim (katedrze, kościołowi Bożego Ciała) i kolegiacie szamotulskiej, natomiast dorównuje wielkością pozostałym kościołom największych miast regionu (Kalisz,  Pyzdry). Września była miastem znacznie mniejszym niż wymienione, o stosunkowo niewielkim znaczeniu, stąd też jej wielka, „przerośnięta” fara stanowi monumentalny wyraz aspiracji jej patronów. Ostatnie badania nad architekturą obiektu (prowadzone przez Jacka Kowalskiego), będące dotychczas jego najbardziej precyzyjnym studium, stanowią zaledwie zarys wiedzy na temat kształtu kościoła i jego chronologii powstawania. Jak dotąd  nie udzielono precyzyjnych i wyczerpujących odpowiedzi na pytania o wygląd gotyckiej świątyni, a także o pochodzenie jej formy i datację. Niniejszy artykuł uzupełnia te niedostatki wiedzy, a tym samym poszerza ogólną wiedzę na temat rozwoju architektury gotyckiej w Wielkopolsce. Przeprowadzone przeze mnie badania architektoniczne umożliwiły przedstawienie pełnej rekonstrukcji fary wrzesińskiej w fazach gotyckich, z uwzględnieniem elementów pominiętych przez wcześniejszych badaczy (m.in. dwie fazy korpusu, empora przy prezbiterium), uściślenie jej datacji dzięki odkryciu nieznanych dotąd pozostałości pierwotnej fasady (płyciny z ramiakami krzyżowymi), oraz osadzenie jej w kontekście gotyckiej architektury wielkopolskiej i polskiej. Proponuję także osobne spojrzenie na problem inspiracji architektonicznych świątyni (regionalnych - m.in. kościół farny w Łeknie, fara w Słupcy, hale Kaliskie oraz ponadregionalnych - szczyty kościołów śląskich, wieża kolegiaty św. Krzyża we Wrocławiu).