Sensy idei Oświecenia w filozofii Novalisa

Honorata Jakuszko

Streszczenie w języku polskim


Artykuł stanowi – udokumentowaną na tekstach źródłowych – rekonstrukcję sposobu, w jaki Novalis (reprezentant wczesnego romantyzmu niemieckiego) rozumie termin „oświecenie”. Jego zdaniem, oświecenie jest tożsame z procesem historycznym lub historią kultury (Bildungsgeschichte), której celem jest wszechstronny rozwój wszystkich predyspozycji człowieczeństwa. W wąskim znaczeniu oświecenie może być odnoszone do wieku XVIII, określanego jako wiek oświecenia. Novalis zwraca uwagę na historyczne przesłanki warunkujące różnicę między oświeceniem francuskim a niemieckim (m. in. reformację w Niemczech i rewolucję francuską). Za początek nowego i wyższego etapu oświecenia w Niemczech uznaje filozofię transcendentalną I. Kanta i J. G. Fichtego, klasycyzm weimarski J. W. Goethego i F. Schillera oraz filozofię historyczną F. Schlegla –reprezentanta wczesnego romantyzmu niemieckiego.

Słowa kluczowe


program Oświecenia, warianty Oświecenia, wczesny romantyzm niemiecki, Novalis, historia kultury

Pełny tekst:

PDF (Deutsch)

Bibliografia


Athenaeum. Eine Zeitschrift von August Wilhelm Schlegel und Friedrich Schlegel, Bd I–III, Berlin 1798–1900, Nachdruck Darmstadt 1983.

Behler E., Frühromantik, Walter de Gruyter, Berlin 1992.

Beiser F. C., Enlightenment, Revolution and Romanticism, Harvard University Press, Cambridge 1992.

Beiser F. C., The Romantic Imperative: The Concept of Early German Romanticism, Harvard University Press, Cambridge 2003.

Blütenstaub. Rezeption und Wirkung des Werkes von Novalis, hrsg. von H. Uerlings, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 2000.

Brinkmann R., Deutsche Frühromantik und Französische Revolution, [in:] Deutsche Literatur und Französische Revolution, Vandenhoeck & Rup-recht, Göttingen 1974.

Frank M., Unendliche Annäherung. Die Anfänge der philosophischen Frühromantik, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 1997.

Haering Th., Novalis als Philosoph, W. Kohlhammer Verlag, Stuttgart 1954.

Herder J. G., Auch eine Philosophie der Geschichte zur Bildung der Mensch-heit, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1967.

Jakuszko H., Novalis. Kształtowanie się romantycznej filozofii historii, Wy-dawnictwo UMCS, Lublin 1993.

Kant und die Zukunft der europäischen Aufklärung, hrsg. von H. Klemme, Walter de Gruyter, Berlin 2009.

Kasperowski I., Mittelalterrezeption im Werk des Novalis, Walter de Gru-yter, Tübingen 1994.

Kluckhohn P., Das Ideengut der deutschen Romantik, Niemeyer, Halle 1941.

Novalis, Schriften. Die Werke Friedrich von Hardenbergs, hrsg. von P. Kluckhohn und R. Samuel unter Mitarbeit von H. Ritter, G. Schulz, H. J. Mähl, Dritte, nach den Handschriften ergänzte, erweiterte und verbesserte Auflage, Bd. I–VI (VI/1–3) W. Kohlhammer Verlag, Stuttgart 1960–2006.

Novalis. Beiträge zu Werk und Persönlichkeit Friedrich von Hardenbergs, hrsg. von G. Schulz, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1970.

Nassar D., The Relevance of Romanticism: Essays on German Romantic Philosophy 1795–1804, University of Chicago Press, Chicago 2014.

Romantik in Deutschland, hrsg. von R. Brinkmann, Metzler, Stuttgart 1978.

Schanze H., Romantik und Aufklärung. Untersuchungen zu Friedrich Schlegel und Novalis, Verlag Hans Carl, Nürnberg 1966.

Schiller F., Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, übers. von I. Krońska, J. Prokopiuk, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1972.

Schleiermacher F. D. E., Reden über die Religion. Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1970.

Schneiders W., Hoffnung auf Vernunft. Aufklärungsphilosophie in Deutschland, Meiner, Hamburg 1990.

Senckel B., Individualität und Totalität. Aspekte zu einer Anthropologie des Novalis, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 1983.

Zimmermann H., Aufklärung und Erfahrungswandel. Studien zur deut-schen Literaturgeschichte des späten 18. Jahrhunderts, Wallenstein-Verlag, Göttingen 1999.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2015.13.171
Data publikacji: 2015-08-07 11:48:24
Data złożenia artykułu: 2015-08-07 11:37:46


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1207
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (Deutsch) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Honorata Jakuszko

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl