An Attempt at a Typology of Catastrophic Thought

Leszek Gawor

Abstract


The idea of catastrophism is discussed at the outset, as a pure form of historiosophic pessimism of the end times, and positioned in relation to the idea of crisis. The article goes on to introduce distinctions in catastrophism - in terms of scope (total or particular) and nature of its course (inevitable and irreversible or only hypothetical, alternative). The juxtaposition of the abovementioned catastrophic approaches results in four variants of catastrophic thoughts: 1. consistent total catastrophism; 2. consistent particular catastrophism; 3. alternative total catastrophism and 4. alternative particular catastrophism. These models are then used to formulate the general definition of "catastrophism".

Keywords


civilization, catastrophic thought typology, catastrophism, crisis, culture, destruction, philosophy of history

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Błoński J., Trzy apokalipsy w jednej, „Twórczość” 1976, nr 10.

Bodin J., Sześć ksiąg o rzeczpospolitej, tłum. R. Bierzanek, Z. Izdebski, PWN, Warszawa 1958.

Burckhardt J., Kultura Odrodzenia we Włoszech, tłum. M. Kreczowska, Spółka Wydawnicza Polska, Kraków 1930.

Crutzen P., Nowa epoka w historii; człowiek może zniknąć, onet.pl, wiado-mości, [dostęp: 16 maja 2011].

Czarnecki Z. J., Przyszłość i historia, Wyd. UMCS, Lublin 1981.

Gawor L., Katastrofizm konsekwentny. O poglądach Mariana Zdziechow-skiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza, Lublin 1998.

Gawor L., Katastrofizm w polskiej myśli społecznej i filozofii 1918-1939, Wyd. UMCS, Lublin 1999.

Hughes S. H., Oswald Spengler, Scribner's, [revised ed.], New York 1962.

Huntington S., Zderzenie cywilizacji, tłum. H. Jankowska, Wyd. MUZA SA, Warszawa 1997.

Jacyniak A., Płużek Z., Świat ludzkich kryzysów, Wyd. WAM, Kraków 1996.

Jaspers K., Die Atombome und Zuhunft des Menschen, Piper Co, Mün-chen 1958.

Jastrzębska G., Człowiek w obliczu katastrofy. Antropologia filozoficzna teorii katastroficznych, [w:] Zagadnienia historiozoficzne, red. J. Litwin, Ossolineum, Wrocław 1977.

Kant I., Co to jest Oświecenie, [w:] Kroński T., Kant, tłum. I. Krońska, Wiedza Powszechna, Warszawa 1966.

Kasia A., Wiara i rozum. Szkice o Ojcach Kościoła, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1981.

Katastrofizm (biologia), Wikipedia, [dostęp: 1 lutego 2014].

Kołakowski A., Historia, kultura, katastrofa, „Przegląd Filozoficzny” 1995, nr 2.

Koselleck R., Kilka problemów z dziejów pojęcia „kryzys”, [w:] O kryzysie. Rozmowy w Castel Gandolfo, red. Michalski K., t. 2, tłum. D. Lachowska, Res Publika, Warszawa 1990.

Kott J., Postęp i głupstwo, PIW, Warszawa 1956.

Kuderowicz Z., Filozofia dziejów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1983.

Laertios D., Żywoty i poglądy słynnych filozofów, tłum. I. Krońska, K. Leśniak, W. Olszewski, PWN, Warszawa 1982.

Lovelock J., The Ages of Gaia: a Biography of our Living Earth, wyd. W. Norton, New York–London 1995.

Mazurek S., Wątki katastroficzne w myśli rosyjskiej i polskiej (1917–1950), Leopoldinum, Wrocław 1997.

Mueller J., Wskaźnik katastrof. Zagrożenia po zimnej wojnie, „Społeczeń-stwo Otwarte”, 1995, nr 3.

Pawłowski A. i Pawłowski L., Zrównoważony rozwój we współczesnej cywilizacji. Cz. I, Środowisko a zrównoważony rozwój, „Problemy Ekorozwoju”, vol. 3, nr 1, 2008.

Rogalski A., Dramat naszego czasu, PAX, Warszawa 1959.

Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław 1988.

Scheler M., Resentyment a moralność, tłum. J. Garewicz, Czytelnik, Warszawa 1977.

Skoczyński J., Katastrofa jako próba wartości, „Tygodnik Powszechny” 1984, nr 48.

Sorokin P., Modern Historical and Social Philosophy (Social Philosophies of an Age of Crisis, Dover, New York 1963.

Polibiusz, Dzieje, tłum. S. Hammer, Ossolineum, Wrocław 1957.

Soin M., O pojęciu katastrofizmu historiozoficznego, Wyd. Lepoldinum, Wrocław 1990.

Speina J., Powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza, Toruńskie Towarzy-stwo Naukowe, Toruń 1965.

Spengler O., Der Untergang des Abendlandes, t. 1, Wiedeń 1918, t. 2, München 1922 (tłum. pol. J. Marzęcki, Zmierzch Zachodu, Wyd. KR, Warszawa 2014).

Stefaniuk T., Danilewski. Panslawizm i pluralizm cywilizacyjny, Wyd. UMCS, Lublin 2006.

Szpakowska M., Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza, Ossoli-neum, Wrocław 1976.

Szymańska B. , Mistycy i pesymiści, Ossolineum, Wrocław 1991.

Szymańska B. , Mistycy i pesymiści, Ossolineum, Wrocław 1991.

Thom R., Parabole i katastrofy. Rozmowy o matematyce, nauce i filozofii, tłum. R. Duda, PIW, Warszawa 1991.

Wojnowska B., Katastrofizm, [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1, PWN, Warszawa 1984.

Vardy P., Grosch P., Etyka, tłum. J. Łoziński, wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1995.

Zawirski Z., Wieczne powroty świata: Badania historyczno-krytyczne nad doktryną “wiecznego powrotu”, „Kwartalnik Filozoficzny”, Kraków, nr 5 (1927).

Znaniecki F., Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Książnica Atlas, Lwów – Warszawa 1934; Modern Nationalites, Urbana 1952 (pol. tłum. Nowoczesne narody, PWN Warszawa 1990).

Znaniecki F., Upadek cywilizacji zachodniej, Komitet Obrony Narodo-wej, Poznań 1921.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2015.13.9
Date of publication: 2015-08-07 11:48:19
Date of submission: 2015-08-07 10:09:17


Statistics


Total abstract view - 1225
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2015 Leszek Gawor

License URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl