Zwischen Instinkt und Rationalität - der höchste Wert für Nietzsche und Sokrates
Abstract
Das Ziel des Artikels ist die Polemik mit der gebräuchlichen Auffassung der Frage nach ein Anerkennung des höchsten Wertes bei Sokrates und Friedrich Nietzsche. Der eine wird als der extremer Rationalist dargestellt, dem anderen wird dagegen die Apotheose der Vitalität und des instinktiven Verhaltens zugeschrieben, das den Willen zur Macht stärken soll. Die im Artikel durchgeführte Analyse ausgewählter Motive aus den Schriften von Xenofon und Platon zeigt, dass die Gedanken des Atheners nicht einem dogmatischen ethischen Intellektualismus entspringen. Als seine wahren Ziele erweisen sich das Erwecken der Unsicherheit bei seinen Gesprächspartnern sowie der Vorsprung in der Diskussion, was häufig die Form von mündlichem Agon annahm, einer Entsprechung des Willens zur Macht bei Nietzsche. Die Zusammenstellung der Gestalt von Kalikles aus Platons Gorgias mit dem Gedanken Nietzsches verdeutlicht, dass ausser reinem instinktivem Verhalten auch die Fähigkeit seiner Beherrschung und Selbstüberwindung für sie zählte. Der Artikel gelangt zu der Schlussfolgerung, dass man weder Sokrates noch Nietzsche die gewöhnlichen extremen Haltungen zuschreiben sollte und dass für beide Philosophen als der höchste Wert der Besitz eines "Instinkts der Rationalität" galt - einer solchen Benutzung des Potenzials unserer plastischen Natur also, das den Willen zur Macht mit dem Verstand vereinbart.
Schlagworte
Volltext:
PDF (Język Polski)Literaturhinweise
Arystoteles. Metafizyka. Tłum. Kazimierz Leśniak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1984.
Arystoteles. „O dowodach sofistycznych”. W: Arystoteles, Dzieła wszystkie. Tłum. Kazimierz Leśniak. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1990.
Deleuze, Gilles. Nietzsche i filozofia. Tłum. Bogdan Banasiak. Warszawa: Wydawnictwo Spacja, 1993.
Fisher, Milena. „Nietzsche o moralności”. W: Nietzsche i tradycja antyczna, red. Bogdan Banasiak, Paweł Pieniążek, 221-231. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.
Guthrie, William Keith Chambers. Sokrates. Tłum. Krzysztof Łapiński, Sławomir Żuławski. Warszawa: Aletheia, 2000.
Hackforth, Reginald. „Great thinkers. (I) Socrates”. Philosophy, 1933, vol. 8 issue 31: 259-272. DOI: https://dx.doi.org/10.1017/S0031819100032939
Heidegger, Martin. Nietzsche. Tłum. Andrzej Gniazdowski, Piotr Graczyk, Wawrzyniec Rymkiewicz, Mateusz Werner, Cezary Wodziński. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Hyland, Drew. „Nietzsche’s 'Love' for Socrates”. Humanities, 2015, 4: 3-16. DOI: https://dx.doi.org/10.3390/h4010003.
Jadczak, Ryszard. „Teoria kratyzmu Władysława Witwickiego”. Acta Universitatis Nicolai Copernici, 1981, (121): 25-40.
Kaufman, Walter Arnold. “Nietzsche's admiration for Socrates”. Journal of the History of Ideas, 1948, vol. 9, nr 4: 472-491.
Kierkegaard, Soren Aabye. Okruchy filozoficzne. Tłum. Karol Toeplitz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988.
Kierkegaard, Soren Aabye. O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa. Tłum. Alina Djakowska. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999.
Ksenofont. Pisma Sokratyczne. Tłum. Leon Joachimowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1967.
Kwiek, Marek. Rorty i Lyotard: w labiryntach postmoderny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 1994.
Legutko, Ryszard. Sokrates, filozofia męża sprawiedliwego. Poznań: Zysk i S-ka, 2013.
Leoński, Jacek. „Historia wykorzystywania dokumentów osobistych w socjologii”. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 1995, zeszyt 2: 123-128.
Letkiewicz, Sławomir. Moralność dla wszystkich czy dla każdego? Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.
Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Antychrześcijanin. Tłum. Grzegorz Sowinski. Kraków: ZW Nomos, 1996.
Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm. Tłum. Bogdan Baran. Kraków: Inter Esse, 1994.
Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Tako rzecze Zaratustra. Tłum. Wacław Berent. Gdynia: Wydawnictwo Tenet, 1991.
Nietzsche, Friedrich Wilhelm. The Pre-Platonic Philosophers. Tłum. Gregory Whitlock. Chicago: University Of Illinois Press, 2006.
Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Wola mocy. Tłum. Stefan Frycz, Konrad Drzewiecki. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.
Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Zmierzch bożyszcz. Tłum. Paweł Pieniążek. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006.
Olesiński, Dariusz. „Elenktyka jako therapeia w świetle Platońskiego Eutyfrona”. W: Therapeia, askesis, mediatio, red. Krzysztof Łapiński, Robert Pawlik, Rafał Tichy, 49-60. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2017.
Platon. Dialogi. Tłum. Władysław Witwicki. T. I, II. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 1997-99.
Porter, James. „Nietzsche and 'The problem of Socrates'”. W: A Companion to Socrates, red. Sara Ahbel-Rappe, Rachana Kamtekar, 406-425. Oxford: Blackwell, 2006. DOI: https://dx.doi.org/10.1002/9780470996218.ch25
Sauerland, Karol. „Od Sokratesa do Zaratustry”. W: Nietzsche i tradycja antyczna, red. Bogdan Banasiak, Paweł Pieniążek, 129-133. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.
Sikorski, Dariusz Konrad. „Sofistyka, nihilizm, totalitaryzm – myśli na XXI wiek”. Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska 3, 2004: 223-234.
Tymura, Dorota. Sokrates Ksenofonta. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2017.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2019.27.53-76
Date of publication: 2019-07-30 20:19:17
Date of submission: 2019-02-17 21:08:01
Statistiken
Indikatoren
Refbacks
- Im Moment gibt es keine Refbacks
Copyright (c) 2019 Maciej Wodziński
Lizenz-URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl