"Das eitle Theater des Lebens". An Johann Libinius. Die Entschuldigung der eigenen Ein-samkeit (Ode IV. 12) von Matthias Kasimir Sarbiewski

Anna Al-Araj

Abstract


Der Artikel verfolgt das Ziel, die Anschauungen von Matthias Kasimir Sarbiewski über gewählte Fragen der Poetik darzustellen sowie seine Ode IV. 12 An Johann Libinius. Die Entschuldigung der eigenen Einsamkeit in einem vertieften Kontext (Horaz, Jan Kochanowski) zu interpretieren. Die Überlegungen wurden durch Bezüge auf lyrische Dichtung und theoretische Traktate des Jesuiten unterstützt. Eine wertvolle Untermauerung bilden darüber hinaus die Abhandlungen u. a. von Andrzej Borowski, Piotr Urbański oder Elwira Buszewicz über das Schaffen des sarmatischen Horaz. Der Artikel setzt sich aus zwei grundlegenden Teilen, von denen der erste der von Sarbiewski formulierten Poetik gewidmet ist. Die Verfasserin stellt darin die Ideen des Denkers über die Rolle des Dichters, die Hierarchie der Künste, die Funktion des Allegorisierungsverfahrens und seine Beziehung zum Konzept von Theologia fabulosa vor. Im nächsten Teil wird auf die Anwesenheit der ignatianischen Motive in der Dichtung des Jesuiten nach 1625 fokussiert. Verweise auf die Doktrin des Ordens des Heiligen Ignatius Loyola prägen auch im starken Maße das Gefüge der Ode IV. 12, darüber hinaus erweisen sich als genauso wichtige Kontexte das Topos von Theatrum mundi und das literarische Werk von Horaz (besonders Carm. III. 1). Die Überlegungen münden in der These über die Kohärenz der in seinen theoretischen Schriften erläuterten Ideen mit der Aussage der "späteren" Gedichte von Sarbiewski.


Schlagworte


Matthias Kasimir Sarbiewski; Ode; Topos von Theatrum mundi; Jesuitischer Christianismus

Literaturhinweise


Literatura podmiotu:

Horacy. Wybór poezji. Tłum. i oprac. Jerzy Krókowski. Wrocław: Ossolineum, 2007.

Kochanowski, Jan. Dzieła polskie. Oprac. Julian Krzyżanowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. „Do Jana Libiniusza. Usprawiedliwienie swej samotności” (Oda IV. 12). W: Maciej Kazimierz Sarbiewski, Peregrinatio terrestris. Carmina selecta | Ziemskie pielgrzymowanie. Wiersze wybrane. Tłum. Elwira Buszewicz, 118–119. Kraków: Universitas, 2003.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. „Do Janusza Libińskiego. Usprawiedliwia swe odosobnienie” (Oda IV. 12). W: Maciej Kazimierz Sarbiewski, Lyrica quibus accesserunt iter Romanum et Lechiados fragmentum | Liryki oraz Droga rzymska i fragment Lechiady. Tłum. Tadeusz Karyłowski. Oprac. Mirosław Korolko przy współudziale Jana Okonia, 347. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1980.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus | O poezji doskonałej, czyli Wergiliusz i Homer. Tłum. Marian Plezia. Oprac. Stanisław Skimina. Wrocław: Ossolineum, 1954.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. Wykłady poetyki (Praecepta poetica). Tłum. i oprac. Stanisław Skimina. Wrocław–Kraków: Ossolineum, 1958.

Literatura przedmiotu:

Bobiatyński, Lech. „Horacjańskie źródła motywów stoickich w poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego”. W: Wątki neostoickie w literaturze polskiego renesansu i baroku. Red. Piotr Urbański, 191–210. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1999.

Bolewski, Jacek. „Nascitur una… discors concordia. Aspekty teologiczne twórczości Sarbiewskiego”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 87–111. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Borowski, Andrzej. „Obecność Sarbiewskiego w literaturze europejskiej”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 189–204. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Buszewicz, Elwira. „Maciej Kazimierz Sarbiewski – ody refleksyjne i religijne”. W: Lektury polonistyczne. Średniowiecze – Renesans – Barok. T. 3: Barok. Red. Janusz Stanisław Gruchała, 112–137. Kraków: Universitas, 1999.

Grochal, Zbigniew. „Posłannictwo poety-filozofa w ujęciu Macieja Kazimierza Sarbiewskiego”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 125–133. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Lam, Andrzej. „Exemplum szewca w poetyce Sarbiewskiego”. W: Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Próba syntezy. Red. Jakub Zdzisław Lichański, 187–192. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2006.

Łukaszewicz-Chantry, Maria. Trzy nieba. Przestrzeń sakralna w liryce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002.

Urbański, Piotr. „Poezja Sarbiewskiego wobec duchowości ignacjańskiej”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 112–124. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Urbański, Piotr. „Ut pictura poesis w teorii i praktyce poetyckiej Sarbiewskiego”. W: Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Próba syntezy. Red. Jakub Zdzisław Lichański, 139–152. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2006.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2020.30.199-218
Date of publication: 2021-03-25 00:00:00
Date of submission: 2020-12-24 01:13:31


Statistiken


Sichtbarkeit von Abstracts - 2055
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 0

Indikatoren



Refbacks

  • Im Moment gibt es keine Refbacks


Copyright (c) 2021 Anna Al-Araj

Lizenz-URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl