Wyślij tekst przez e-mail 
Doskonałość jako demagogia w filozofii politycznej Francescantonio Grimaldiego
Streszczenie w języku polskim
Artykuł analizuje myśl polityczną Francescantonio Grimaldiego (1741–1784), przedstawiciela włoskiego Oświecenia, poprzez jego główne dzieło Riflessioni sopra l’ineguaglianza degli uomini (1779–1780). Przedmiotem analizy jest jego krytyka utopijnych koncepcji doskonalenia (perfectibility) oraz abstrakcyjnej racjonalności, interpretowana z perspektywy retoryki i demagogii. Kluczowe znaczenie ma tutaj epistemologiczne zaplecze Grimaldiego, zakorzenione w empiryzmie Newtonowskim i ukształtowane przez jego zaangażowanie w ówczesną filozofię. To właśnie ten fundament epistemologiczny prowadzi go do odrzucenia spekulacji metafizycznej na rzecz obserwacji empirycznej, zwłaszcza w kwestiach etycznych i politycznych. Autor artykułu dowodzi, że, według Grimaldiego, oderwane od doświadczenia, abstrakcyjne ujęcia doskonałości człowieka sprzyjają tworzeniu nierealistycznych i destabilizujących wizji natury ludzkiej, które mogą zostać wykorzystane jako narzędzie demagogicznej narracji. Podkreślając te zagrożenia, autor interpretuje Grimaldiego jako myśliciela Oświecenia o orientacji konserwatywnej, który prowadzi krytyczną i stanowiącą ostrzeżenie refleksję na temat politycznych konsekwencji fałszywych założeń dotyczących człowieka.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Cataldi, Francesco. “L’empirismo politico di Francescantonio Grimaldi in dialogo con l’Iluminismo europeo.” In EUROAD. Percorsi della cultura europea tra filosofia e scienza, edited by Corrado Giarratana. Rubbettino, 2025.
Cassirer, Ernst. The Philosophy of the Enlightenment. Translated by Fritz C. A. Koelln, James P. Pettegrove. Princeton University Press, 2009.
Delfico, Melchiorre. Elogio del marchese d. F.A. Grimaldi dei signori di Messimeri, patrizio di Genova e assessore di guerra e marina presso S.M.S. Vincenzo Orsino, 1784.
Inventing Human Science: Eighteenth-Century Domains, edited by Christopher Fox, Roy Porter, and Robert Wokler. University of California Press, 2023. https://doi.org/ 10.1525/9780520916227.
Friedrich, Carl Joachim. Man and His Government: An Empirical Theory of Politics. New York: McGraw-Hill, 1963.
Gaukroger, Steven. The collapse of mechanism and the rise of sensibility. Science and the shap-ing of modernity, 1680–1760. New York: Oxford University Press, 2010.
Gentile, Giulio. La Repubblica Virtuosa. Jean Jacques Rousseau nel Settecento Politico Meridionale. Napoli: Morano, 1989.
Grimaldi, Francescantonio. Riflessioni sull’ineguaglianza tra gli uomini. Parte I. Mazzola-Vocola, 1779.
Grimaldi, Francescantonio. Riflessioni sull’ineguaglianza tra gli uomini. Parte II. Mazzola-Vocola, 1779.
Guasti, Niccolò. “Antonio Genovesi’s Diceosina: Source of the Neapolitan Enlightenment,” History of European Ideas 32, no. 4 (2006): 385–405. https://doi.org/ 10.1016/j.histeuroideas.2006.08.003.
O’Hear, Anthony. “Conservatism.” In Routledge Encyclopedia of Philosophy, edited by Edward Craig. London, New York: Routledge, 1998.
Pocock, John Greville Agard. “Conservative Enlightenment and Democratic Revolutions: The American and French Cases in British Perspective?”. Government and Opposition 24, no. 1 (1989): 81–105. https://doi.org/10.1111/j.1477-7053.1989.tb00109.x.
Populism, demagoguery, and rhetoric in historical perspective, edited by Giuseppe Ballacci, and Rob Goodman. New York: Oxford University Press, 2023.
Pupo, Spartaco. “Hume politico a Napoli. Per una rilettura della fortuna del «celebre scozzese» negli scritti degli illuministi meridionali,” Il Pensiero Politico 53, no. 1 (2020): 3–35. https://hdl.handle.net/20.500.11770/307484 (accessed April, 2025).
Strauss, Leo. Natural Right and History. Chicago, Illnois: University of Chicago Press, 2013.
Venturi, Franco. “Il movimento riformatore degli illuministi meridionali.” Rivista storica italiana 74, no. 1 (1962): 5–26.
Vincenzo Ferrone. The Politics of Enlightenment. Republicanism, Constitutionalism, and the Rights of Man in Gaetano Filangieri. Translated by Sophus A. Reinert. London, New York: Anthem Press, 2012.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2025.39.61-77
Data publikacji: 2025-08-13 14:59:49
Data złożenia artykułu: 2025-04-30 22:18:43
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Francesco Cataldi
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.