Obiektywne, czyli jakie? Uwagi dotyczące wieloznaczności pojęcia obiektywności wartości

Antoni Płoszczyniec

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest problematyzacja kwestii: na czym polega ontyczna obiektywność wartości? Stosując metodę deskryptywną oraz metody analityczne, autor tekstu konfrontuje różne znaczenia wyrazu „obiektywny”, które mogłoby przysługiwać wartościom rozumianym jako atrybuty konkretnych przedmiotów. Często jedna i ta sama rzecz lub cecha może być określana jako obiektywna lub subiektywna (np. przyjemność, która jako doznanie psychiczne jest natury subiektywnej, ale jednocześnie istnieje efektywnie i niezależnie od woli), co prowadzi do zbędnych paradoksów. W tekście są analizowane wybrane przypadki; zakończenie zawiera propozycję uporządkowania pojęcia obiektywności wartości.


Słowa kluczowe


Roman Ingarden; Nicolai Hartmann; obiektywizm; wartości; realizm etyczny; obiektywność; subiektywizm; relatywizm; aksjologia

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Descartes, René. „Zarzuty uczonych mężów i odpowiedzi autora”. Przeł. Stefan Swieżawski. W: René Descartes. Medytacje o pierwszej filozofii. Zarzuty uczonych mężów i odpo-wiedzi autora. Rozmowa z Burmanem. Przeł. Maria i Kazimierz Ajdukiewiczowie, Stefan Swieżawski, Izydora Dąmbska, 103–439. Kęty: ANTYK, 2001.

Elzenberg, Henryk. Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu. Kraków: Znak, 1994.

Hartmann, Nicolai. Zarys metafizyki poznania. Przeł. Ewa Drzazgowska, Paweł Piszczatowski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2007.

Ingarden, Roman. „Czego nie wiemy o wartościach”. W: Roman Ingarden, Przeżycie – dzieło – wartość, 83–127. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1966.

Ingarden, Roman. „Rozważania dotyczące zagadnienia obiektywności”. Przeł. Danuta Gierulanka. W: Roman Ingarden. U podstaw teorii poznania. Część pierwsza, 451–490. Warszawa: PWN, 1971.

Kaszkało, Martyna. „Woluntaryzm i intelektualizm w etyce Jana Dunsa Szkota”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 21, nr 3 (2012): 441–458. DOI: 10.2478/v10271-012-0089-z.

Kołakowski, Leszek. „Uwagi o przekładzie”. W: Benedykt de Spinoza, Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona. Przeł. Ignacy Myślicki, LIII–LXV. Warszawa: PWN, 1954.

Orlik, Piotr. Fenomenologia świadomości aksjologicznej (Max Scheler – Dietrich von Hildebrand). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 1995.

Pini, Giorgio. „Scotus on the Objects of Cognitive Acts”. Franciscan Studies 2008, nr 66, John Duns Scotus Doctor Subtilis. In Memoriam 1308-2008: 281–315.

Platon. „Sofista”. W: Platon. Dialogi. T. II. Przeł. Władysław Witwicki, 431–500. Kęty: Antyk, 2005.

Saja, Krzysztof Saja. Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią. Kraków: Universitas, 2015.

Werner, Konrad. Rzeczywistość z aspektami. Realizm bezpośredni wobec wielości obrazów świata. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2016.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2021.31.5-22
Data publikacji: 2021-08-30 02:28:18
Data złożenia artykułu: 2021-05-31 18:13:16


Statystyki


Widoczność abstraktów - 4296
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Antoni Płoszczyniec

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl