Migrujące pojęcie kultury. Wokół antropologii Clifforda Geertza
Streszczenie w języku polskim
Artykuł dotyczy problemu granicy między dyscyplinami: antropologią i socjologią, oraz zmian w sposobie rozumienia pojęcia kultury. Główną tezą artykułu jest twierdzenie, że zmiany społeczno-gospodarcze, które dokonały się w drugiej połowie XX wieku, i które wciąż dokonują, prowadzą do redefinicji pojęcia kultury, a tym samym do zacierania się granicy między antropologią i socjologią. Kultura staje się dziś bowiem zagadnieniem społecznym. Nie jest już kwestią odkrywania nowych lądów, tropików i orientu. Kultura – można powiedzieć – stała się dziś czymś zwyczajnym; czymś, co znajduje się jakby pośród zwykłych ludzi, zamieszkujących zwykłe miasta. Artykuł dotyczy teorii kultury Clifforda Geertza, jako antropologa dostrzegającego ową nieostrość granic. Aby zrealizować cel artykułu i potwierdzić postawioną w nim tezę, autorka podzieliła tekst na trzy części. W pierwszej przedstawia – w zarysie – zwroty i zmiany, które dokonały się zarówno w nauce, jak i w sferze społecznej. W drugiej części odnosi się do teorii Geertza i próbuje pokazać, jakie jest jego rozumienie pojęcia kultury. W trzecim punkcie stara się uchwycić przechodzenie kultury w obszar socjologii i to, jak kultura staje się przedmiotem badań tej dyscypliny. W tym kontekście pojawia się nazwisko Talcotta Parsonsa.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Abu-Lughod, L. (1991). Writing against Culture. W: R. Fox (red.), Recapturing Anthropology: Working in the Present (s. 137–162). Santa Fe: School of American Research Press.
Alexander, J. (2010). Znaczenie społeczne. Studia z socjologii kulturowej. Nomos.
Bal, M. (2012). Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik. Narodowe Centrum Kultury.
Brocki, M. (2003). FAQ. W: Clifford Geertz – lokalna lektura. W: D. Wolska, M. Brocki (red.), Clifford Geertz – lokalna lektura (s. 139–154). Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Buliński, T. (2009). Czym jest antropologizacja nauk? W: A. Pomieciński, S. Sikora (red.), Zanikające granice. Antropologizacja nauki i jej dyskursów (s. 263–277). Telgte.
Burszta, W. (1992). Wymiary antropologicznego poznania kultury. Wyd. UAM.
Burszta, W. (2003). Clifford Geertz albo wierność sobie. W: D. Wolska, M. Brocki (red.), Clifford Geertz – lokalna lektura (s. 93–105). Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Cervinkova, H. (2003). Trzydzieści lat Po fakcie. Uwagi o programie interpretacyjnym Clifforda Geertza. W: D. Wolska, M. Brocki (red.), Clifford Geertz. Lokalna lektura (s. 119–137). Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Clifford, J. (2000). Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka. Wyd. KR.
Clifford, J. (1986). Introduction: Partial Truth. W: J. Clliford, G. E. Marcus (red.), Writing Culture. The Poetics and Politics of Ethnography (s. 1–26). University of California Press.
Firth, R. (2003). Czy antropologia społeczna ma przyszłość. W: M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej (s. 19–34). PWN.
Geertz, C. (2000). Dzieło i życie. Antropolog jako autor. Wyd. KR.
Geertz, C. (2005). Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Geertz, C. (2006). Negara. Państwo-teatr na Bali w XIX wieku. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego
Geertz, C. (2010). Po fakcie. Dwa kraje, cztery dekady, jeden antropolog. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Geertz, C. (2000). Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Geertz, C. (2003). Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy antropologiczne. Universitas.
Godlewski, G. (2003). Antropologia słowa. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
Gouldner, A. (2010). Kryzys zachodniej socjologii. Nomos.
Inglis, F. (2000). Clifford Geertz. Culture, Custom, Ethics. Cambridge: Polity Press.
Kołodziejczyk, D. (2003). Geertz i postkolonializm. W: D. Wolska, M. Brocki (red.), Clifford Geertz – lokalna lektura (s. 183–202). Wyd. Uniwersytetu Jagielońskiego.
Kuligowski, W. (2003). Uwolnić się od Geertza. W: D. Wolska, M. Brocki (red.), Clifford Geertz – lokalna lektura (s. 203–215). Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kuper, A. (2005). Kultura. Model antropologiczny. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lubaś, M. (2003). Rozum i etnografia. Przyczynek do krytyki antropologii postmodernistycznej. Nomos.
Lubaś, M. (2012). W świecie niestabilnych całości. Clifford Geertz o współczesnej heterogenizacji kulturowej. W: A. Szafrański (red.), Geertz. Dziedzictwo – interpretacje – dylematy (s. 31–45). Wyd. KUL.
Mokrzan, M. (2012). Clifford Geertz i retoryka. O zwrocie retorycznym w antropologii. W: A. Szafrański (red.), Geertz. Dziedzictwo – interpretacje – dylematy (s. 101–121). Wyd. KUL.
Majbroda, K. (2012). Kultura poprzez znaki. W: A. Szafrański (red.), Geertz. Dziedzictwo – interpretacje – dylematy (s. 47–67). Wyd. KUL.
Nahirny, R. (2011). Losy naukowej łamigłówki. Clifford Geertz, mikrohistorie i podmiotowość. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Nowak, A., Abriszewski, K., Wróblewski, M. (red.). (2016). Czyje lęki? Czyja Nauka? Struktury wiedzy wobec kontrowersji naukowo społecznych. Wyd. UAM.
Pool, R. (1999). Etnografia postmodernistyczna? W: M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna (s. 268–290). Instytut Kultury.
Pucek, Z. (2000). Clifford Geertz i antropologiczny Zeitgeist. W: C. Geertz, Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy antropologiczne (s. V–XXIX). Universitas.
Rabinow, P. (1999). Wyobrażenie są faktami społecznymi: modernizm i postmodernizm w antropologii. W: M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna (s. 88–122). Instytut Kultury.
Szafrański, A. (2008). Geertz a socjologia. Rocznik Nauk Społecznych, T. XXXVI, z. 1, 123–142.
Szafrański, A. (2015). Ku interpretacyjnej antropologii religii. Wyd. KUL.
Woroniecka, G., Łukasik M. (2013). Znikające różnice. Relacje między socjologią i antropologią kulturową w świetle teorii systemów Niklasa Luhmanna. Przegląd Socjologii Jakościowej, T. IX, nr 13, 6–21.
Zammito, J. (2010). The Migration of the ‘Culture’ Concept from Anthropology to Sociology at the Fin de siecle. W: O. Zenker, K. Kumoll (red.), Beyond Writing Culture (s. 187–209). Berghahn.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2020.8.2.5-22
Data publikacji: 2021-05-18 13:49:17
Data złożenia artykułu: 2021-05-17 22:17:40
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Edyta Barańska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.