„Monitoruję więc jestem… zdrowszy”. Konsekwencje dynamicznego rozwoju self-trackingu dla zdrowia
Streszczenie w języku polskim
Artykuł prezentuje wciąż mało rozpoznaną w Polsce problematykę związaną z monitorowaniem własnego zdrowia przy pomocy aplikacji i urządzeń do self-trackingu. Na podstawie dokonanego narracyjnego przeglądu literatury zidentyfikowane zostały liczne zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje samodzielnego dokonywania przez ludzi rozmaitych pomiarów związanych ze zdrowiem. Pokazano, że rozwój technologii ma wpływ na zmianę rozumienia terminu „opieka zdrowotna”, które musi wziąć pod uwagę to, że pacjenci dzięki dokonywanym pomiarom stają się ekspertami swojego organizmu. Artykuł omawia także pojęcie „kultury self-tracking”, wskazując, że jej aktorami są już nie tylko członkowie ruchu społecznego Quantified Self, ale również lekarze, instytucje opieki zdrowotnej, a nawet niektórzy pracodawcy. Wprowadzone zostaje rozróżnienie na self-tracking dokonywany „z własnych chęci” oraz „odgórnie zalecony”. Przestawione zostały także socjologiczne interpretacje zjawiska self-tracking. W zakończeniu pokazano potencjalne obszary badań socjologicznych dotyczące tego zjawiska.
Słowa kluczowe
Bibliografia
Ancker, J. S., Witteman, H. O., Hafeez, B., Provencher, T., Van de Graaf, M., Wei, E. (2015). “You Get Reminded You’re a Sick Person”: Personal Data Tracking and Patients with Multiple Chronic Conditions, Journal of Medical Internet Research, 17(8). doi: 10.2196/jmir.4209
Appelboom, G., Camacho, E., Abraham, M. E., Bruce, S. S., Dumont, E. L., Zacharia, B. E, D'Amico, R., Slomian, J., Reginster, J.Y., Bruyère, O., Connolly, E. S. (2014). Smart Wearable Body Sensors for Patient Self-Assessment and Monitoring. Archives of Public Health, 72(28). doi: 10.1186/2049-3258-72-28
Bauman, Z. (1995). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Barrett, M. A., Humblet, O., Hiatt R. A., Adler, N. E. (2013). Big Data and Disease Prevention: From Quantified Self to Quantified Communities. Big Data 1(3), 168-175. doi: 10.1089/big.2013.0027
Beck, U., Giddens, A., Lash, S. (2009). Modernizacja refleksyjna: polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bednarowska, Z. (2015). Desk research – wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badań marketingowych i społecznych. Marketing i Rynek, (7), 18-26.
Booth, A., Sutton, A., Papaioannou, D. (2016). Systematic approaches to a successful literature review. Los Angeles: Sage.
Borowiec, A., Lignowska, I., Makowska, M. (2009). Czy działania edukacyjne prowadzone w ramach profilaktyki i promocji zdrowia kreują „nowych dewiantów”? Problemy Polityki Społecznej, (12), 169-182.
Carroll, J. K., Moorhead, A., Bond, R., LeBlanc, W. G., Petrella, R. J., & Fiscella, K. (2017). Who uses mobile phone health apps and does use matter? A secondary data analytics approach. Journal of Medical Internet Research, 19(4), e125. doi:10.2196/jmir.5604
Choe, E. K., Lee, N. B., Lee, B., Pratt, W., Kientz, J. A. (2014). Understanding Quantified-Selfers' Practices in Collecting and Exploring Personal Data. W: B. Begole, J. Kim (red.), Proceedings of the 32nd annual ACM conference on Human factors in computing systems. New York, ACM.
Comstock, J. (2018). Smartwatches will Make up 1/3 of the Wearables Market in 2018. Pobrane z: https://www.mobihealthnews.com/content/idc-smartwatches-will-make-13-wearables-market-2018
Conrad, P. (2007). The medicalization of society: On the transformation of human conditions into treatable disorders. Baltimore, Maryland: The Johns Hopkins University Press.
Contino, G. (2016). The Medicalization of Health and Shared Responsibility. The New Bioethics. A Multidisciplinary Journal of Biotechnology and the Body, 22(1), 45-55. doi: 10.1080/20502877.2016.1151253
Cook, D. J., Mulrow, C. D., Haynes, R. B. (1997). Systematic reviews: synthesis of best evidence for clinical decisions. Annals of Internal Medicine, (5), 376-380. doi: 10.7326/0003-4819-126-5-199703010-00006
Crawford, R. (1980). Healthism and the medicalization of everyday life. International Journal of Health Services, 10(3), 365-388. doi: 10.2190/3H2H-3XJN-3KAY-G9NY
Espeland, W. N., Stevens, M.L. (2008). A Sociology of Quantification, European Journal of Sociology, 49(3), 401-436. doi: 10.1017/S0003975609000150
Freund, P. E. (2004). Civilised Bodies Redux: Seams in the Cyborg. Social Theory & Health, (2), 273–289. doi: 10.1057/palgrave.sth.8700031
Foucault, M. (1995). Historia seksualności. Warszawa: Czytelnik.
Gartner Market Research. (2016). Gartner Survey Shows Wearable Devices Need to Be More Useful. Pobrane z: https://www.gartner.com/newsroom/id/3537117
Głodzik, W. (2017). Nowości w zaleceniach PTD na 2017 rok – gdzie zaszły zmiany? Pobrane z: https://www.mp.pl/cukrzyca/aktualnosci/163556,nowosci-w-zaleceniach-ptd-na-2017-rok-gdzie-zaszly-zmiany
Giddens, A. (2006). Nowoczesność i tożsamość: „ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hoy, M. B. (2016). Personal Activity Trackers and the Quantified Self. Medical Reference Services Quarterly, 35(1), 94-100: doi: 10.1080/02763869.2016.1117300
Iwasiński, Ł. (2017). Quantified Self. Self-tracking a problem tożsamości. Zagadnienia Informacji Naukowej - Studia Informacyjne, 55(2), 126-136.
Jacyno, M. (2007). Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Key, A. (2017). Będzie bolało. London: Picador.
Kim, J. (2014). Analysis of health consumers' behavior using self-tracker for activity, sleep, and diet. Telemedicine and e-Health, 20(6), 552-558, doi: 10.1089/tmj.2013.0282.
Lawer, J. (2018). Cardiac Health Symposium — Key Takeaways from the Quantified Self. Pobrane z: https://medium.com/quantified-self-dublin/cardiac-health-symposium-key-takeaways-from-the-quantified-self-189a24293059
Levis, T. (2012). Self-tracking: the people turning their bodies into medical labs. The Guardian. Pobrane z: https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2012/nov/24/self-tracking-health-wellbeing-smartphones
Lupton, D., Petersen A. (1996). The New Public Health: Health and the Self in the Age of Risk. London: Sage.
Lupton, D. (2013). Quantifying the body: monitoring and measuring health in the age of mHealth technologies. Critical Public Health, 23(4), 393-403. doi: 10.1080/09581596.2013.794931
Lupton, D. (2014). Self-tracking Cultures: Towards a Sociology of Personal Informatics. W: T. Leong (red.), Proceedings of the 26th Australian Computer-Human Interaction Conference on Designing Futures: the Future of Design. New York: ACM.
Lupton, D. (2017). Self-tracking, Health and Medicine. Health Sociology Review, 26(1), 1-5. doi: 10.1080/14461242.2016.1228149
Makowska, M. (2013). Desk research. W: M. Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Makowska, M., Nowakowski, M. (2018). Socjologia faramaceutyków jako „subpole” socjologii medycyny. Przegląd Socjologiczny, 67(4), 97-115
The Medical Futurist. (2017). How I Optimized My Sleep With Technology. Pobrane z: https://medicalfuturist.com/how-i-optimized-my-sleep-with-technology
Mikowska, M./TNS. (2015). Polska.jest.mobi. Jestem.3.
Nafus, D. (2016). Quantified: Biosensing technologies in everyday life. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Orłowska, A., Mazur, Z., Łaguna, M. (2017). Systematyczny przegląd literatury: Na czym polega i czym różni się od innych przeglądów? Ogrody Nauk i Sztuk, (7), 350-363.
New Scientist. (2015, 30 listopad). The quantified self [Plik wideo]. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=8wqC6ad1V_Q
Piras, E. M., Miele, F. (2017). Clinical self-tracking and monitoring technologies: negotiations in the ICT-mediated patient–provider relationship. Health Sociology Review, 26(1), 38-53. doi: 10.1080/14461242.2016.1212316
Quantified Self. (2011). Thomas Christiansen: Debugging My Allergy. Pobrane z: http://quantifiedself.com/2011/12/thomas-christiansen-debugging-my-allergy/
Quantified Self. (2014). Pobrane z: http://quantifiedself.com/allergies/
Quantified Self. (2017). Tracking effect of caffeine on weight loss. Pobrane z: https://forum.quantifiedself.com/t/tracking-effect-of-caffeine-on-weight-loss/3684
Quantified Self. (2018). Tracking Blood Sugar Jain blog. Pobrane z: https://eric.jain.name/2018/11/25/tracking-blood-sugar/
Research2Guidance. (2017). mHealth app economics 2017/2018: current status and future trends in mobile health. Pobrane z: https://research2guidance.com/product/mhealth-economics-2017-current-status-and-future-trends-in-mobile-health/
Schilling, C. (2010). Socjologia ciała. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Schilling, C. (2005). The Body in Culture, Technology and Society. London: Sage.
Sharon, T. (2017). Self-Tracking for Health and the Quantified Self: Re-Articulating Autonomy, Solidarity, and Authenticity in an Age of Personalized Healthcare. Philosophy & Technology, 30(1), 93–121. doi: 10.1007/s13347-016-0215-5
Słońska Z., Misiuna M. (1993). Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów. Warszawa: Agencja Promo-Lider.
Spiller, K., Ball, K., Bandara, A., Meadows, M., McCormick, C., Nuseibeh, B., Price, B. A. (2018). Data Privacy: Users’ Thoughts on Quantified Self Personal Data. W: A. Btihaj (red.), Self-Tracking: Empirical and Philosophical Investigations. Cham, Palgrave Macmillan.
Swan, M. (2009). Emerging Patient-Driven Health Care Models: An Examination of Health Social Networks, Consumer Personalized Medicine and Quantified Self-Tracking. International Journal of Environmental Research and Public Health, 6(2), 492-525. doi: 10.3390/ijerph6020492
Swan, M. (2012). Health 2050: the realization of personalized medicine through crowdsourcing, the quantifiedself, and the participatory biocitizen. Journal of Personalized Medicine, 2(3), 93-118. doi: 10.3390/jpm2030093
Turner, B. S. (1996). The body and society: Exploration in social theory. London: Sage.
Wróblewski, M. (2016). Nowe szaty healthismu. Self-tracking, neoliberalizm i kapitalizm kognitywny. Folia Sociologica, (58), 5-23. doi: 10.18778/0208-600X.58.01
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2019.7.2.5-17
Data publikacji: 2020-11-19 19:44:12
Data złożenia artykułu: 2020-06-08 00:32:12
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Agnieszka Maj, Marta Makowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.