Społeczno-prawny aspekt materiałów erotycznych i pornograficznych przed 1939 rokiem. Walka z nielegalnymi wydawnictwami na przykładzie Warszawy

Grzegorz Michalak

Streszczenie w języku polskim


Artykuł prezentuje nasilenie się zjawiska występowania erotycznych i pornograficznych wydawnictw na przełomie XIX i XX wieku oraz jego odbiór. Opracowanie podejmuje się także przedstawienia wybranych aktów prawnych wymierzonych w producentów i dystrybutorów kontrowersyjnych treści – w tym ustaleń międzynarodowych konferencji, prawa zaborców oraz polskich regulacji z okresu międzywojennego wraz ze stosownymi instrukcjami dla urzędników. W kolejnej części opracowania poruszono odbiór pornografii przez część opinii publicznej. Celem niniejszego tekstu jest również przedstawienie na podstawie źródeł prasowych, archiwalnych oraz literatury przedmiotu występowania tego problemu na terenie Warszawy, w tym również identyfikacji osób zamieszanych w niemoralne działania. Przeprowadzone badania ukazały, że na przestrzeni lat zmieniał się odbiór tego zjawiska, na co wpływ miało również to, że nie było ono jednoznacznie zdefiniowane. Było to również utrudnienie dla legislatorów, lecz nie powstrzymywało funkcjonariuszy służb porządkowych, którzy podejmowali się działań mających na celu aresztowanie osób zaangażowanych w ten proceder, również recydywistów.


Słowa kluczowe


Pornografia, prawo polskie, Warszawa, doniesienia prasowe, publicystyka katolicka

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


fotografii pornograficznych skonfiskowała policja warszawska. 1924. „Express Wieczorny Ilustrowany”, nr 197, s. 6.

Archiwum Akt Nowych (AAN), Ministerstwo Opieki Społecznej, sygn. 181.

Aresztowanie kolporterów pocztówek pornograficznych. 1929. „Rzeczpospolita”, nr 27, s. 7.

Barlak, A. 2004. Dawne pocztówki barwione erotyką, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej”, nr 3 (170), s. 18–20.

Beylin, K. 1985. Warszawy dni powszednie 1800–1914, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985.

Bronsztejn, S. 1988. O przestępczości wśród Żydów w Polsce w latach dwudziestych XX wieku (w pięćdziesięciolecie ukazania się książki Liebmana Herscha), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, nr 3–4, s. 135–147.

Brzostyński, A. 1937. Ochrona religii i tępienie pornografii przez ustawodawstwo polskie, Naczelny Instytut Polskiej Akcji Katolickiej, Poznań.

Choromański, Z. 1932. Wobec ofensywy zgorszenia, „Kurier Warszawski”, nr 328, s. 14–15.

Członkowie przyzwoitych rodzin w anonimowej spółce kolportażu kart pornograficznych „Żako i Spółka”. 1904. „Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego Literatury i Sztuk Pięknych”, nr 32, s. 383.

Czy wiesz kto to jest?. 1938. S. Łoza (red.), Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa.

Encyklopedia popularna PWN. 2011, wyd. 37, W. Baturo i in. (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Englender, W. 2001. Wstęp, [w:] Erotyka. Lata dwudzieste, lata trzydzieste, M. Dulawa (red.), Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała, s. 5–6.

Filar, M. 1977. Pornografia. Studium z dziedziny polityki kryminalnej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.

Hersch, L. 1938.O przestępczości wśród Żydów w Polsce, Księg. Powszechna, Warszawa–Kraków.

Janicki, K. 2015. Epoka hipokryzji. Seks i erotyka w przedwojennej Polsce, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.

Jeske-Choiński, T. 1911. Walka z pornografią i sensacją w literaturze i sztuce, „Kronika Powszechna”, nr 6, s. 81–83.

Konczyński, J. 1911. Stan moralny społeczeństwa polskiego na podstawie danych statystyki kryminalnej, Skład główny Gebethner i Wolff, Warszawa.

Konopka, A. 1912a. Walka z pornografią, „Kronika Powszechna”, nr 47, s. 355–357.

Konopka, A. 1912b. Walka z pornografią, „Kronika Powszechna”, nr 48, s. 372–374.

Kopeć, A. 2000. Książka zakazana w opinii Kościoła w odbiorze czytelniczym dwudziestolecia międzywojennego, „Kieleckie Studia Bibliologiczne”, t. 5, s. 43–60.

Kowalczyk, T. 2016. Kodeks Hammurabiego najbardziej znanym pomnikiem starożytnego państwa Mezopotamii, [w:] Społeczeństwo i prawo w państwach azjatyckich, J. Marszałek-Kawa, M. Bidziński (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 200–224.

Międzynarodowa Konwencja w sprawie zwalczania obiegu i handlu wydawnictwami pornograficznymi podpisana dnia 12 września 1923 roku w Genewie. Dz. U. 1927, nr 71, poz. 621.

Na święto akcji katolickiej. 1932. „Ruch Katolicki”, nr 9–10, s. 258–260.

Nieć, G., Wrona, G. 2013. „Walka z lekturą zakazaną”. Bibliologiczne spojrzenie na dyskusje wokół książki „zakazanej” i jej wpływu na dzieci i młodzież w końcu XIX w. i na początku XX w., „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 2 (11), s. 135–152. DOI: 10.12775/TSB.2013.026.

Nijakowski, L. M. 2010. Pornografia. Historia, znaczenie, gatunki, Wydawnictwo Iskry, Warszawa.

Opieczętowanie wystawy żydowskiej. 1934. „Polska Zbrojna”, nr 37, s. 10.

Plater-Zyberkówna, C. 1909. Posłannictwo młodzieży, [w:] Pornografia. Głosy polskie w najważniejszej sprawie moralności społecznej, Towarzystwo im. Piotra Skargi, Lwów, s. 40–45.

Pornografia wśród dzieci szkolnych. 1936. „Kurier Warszawski”, nr 99, dodatek, s. 6.

Rodak, M. 2006. Prostytutki żydowskie w województwie lubelskim w dwudziestoleciu międzywojennym. Analiza środowiska, „Kwartalnik Historii Żydów”, nr 3, s. 379–390.

Rodak, M. 2012. Mit a rzeczywistość. Przestępczość osób narodowości żydowskiej w II Rzeczypospolitej. Casus województwa lubelskiego, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla (Polska Akademia Nauk), Wydawnictwo Neriton, Warszawa.

Rzadkowolska, M. 1999. Kościół katolicki a lektura w dwudziestoleciu międzywojennym, „Acta Universitas Lodziensis. Folia Librorum”, t. 9, s. 85–104.

Stanisław Trzeciak, https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanislaw_Trzeciak (dostęp: 11.11.2019).

Szlagowska, A. 2016. Higiena płciowa w Polsce, od początku XIX wieku do 1914 roku, [w:] Czystość i brud. Higiena w XIX wieku. Wokół przełomu bakteriologicznego, W. Korpalska, W. Ślusarczyk (red.), Dział Wydawnictw Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera, Bydgoszcz, s. 201–213.

Trzeciak, S. 1938. Pornografia narzędziem obcych agentur, Biblioteka „Jutra Pracy”, Warszawa.

Walka z klęską pornografii w Warszawie. 1934. „Gazeta Warszawska”, nr 124, s. 4.

Walka z pornografią.1938. „Bluszcz”, nr 14, s. 16.

Wykrycie dwóch gniazd szerzenia pornografii.1931. „Gazeta Polska”, nr 246, s. 8.

Wykrycie handlarzy pocztówek pornograficznych.1930. „Polska Zbrojna”, nr 63, s. 7.

Wykrycie międzynarodowej centrali pornograficznej.1931. „Gazeta Polska”, nr 284, s. 10.

Wypadki. 1904. „Warszawska Gazeta Policyjna”, nr 132, s. 3.

Załuski, B. 1910. W obronie moralności, „Prąd”, nr 5, s. 153–164.

Ziomek, J. 1974. Obscenum, pornografia, środki przekazu, [w:] Społeczne funkcje tekstów literackich i paraliterackich, S. Żółkiewski, M. Hopfinger, K. Dudzińska (red.), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 57–77.

Żydowska ohyda.1913. „Przegląd Katolicki”, nr 28, s. 444.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2020.27.1.191-205
Data publikacji: 2020-06-30 13:52:59
Data złożenia artykułu: 2020-01-27 10:59:46


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1404
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 650

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Grzeegorz Michalak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.