The Process of Formation of the Greenlandic Separatist Movement between 1964 and 1979
Abstract
The subject of the article is the history of the formation of the separatist movement in Green-land in the years 1964–1979. Its origin and development fall into the period of rapid socio-economic changes on the island, initiated by the Danish state. Their aim became the adaptation of the Greenlandic society, as well as the economy, to the conditions prevailing in the rest of the country. These changes were forced by the evolution of the island’s legal status made in 1953 under the new constitution of the Danish monarchy. The Greenlandic territory was linked by “legal community” to Denmark, becoming its administrative unit. The Greenlandic separatist movement was a grassroots social movement that originated among Greenlandic youth studying at Danish universities. Socio-economic, political, and cultural factors contributed to further dissatisfaction. Political and separatist activism made it possible for Greenlanders to gain autonomy in 1979. The different parts of the article present, among other things, a terminological analysis of the issue of separatism; the conditions for the emergence of the separatist movement are shown. The course of its activities, the dimension of its ideological assumptions, and its organisation are indicated. The article uses the analysis of primary and secondary sources, factor analysis, historical analysis and political science.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Ackrén, M., Nielsen, S., Harms, M. 2011. Greenland’s economy in perspective for future Endavours, https://ams.hi.is/wp-content/uploads/old/Greenland_final_draft_22nov_2011.pdf, (dostęp: 04.05.2023).
Ackrén, M. 2019. Referendums in Greenland – From Home Rule to Self-Government, „Exploring Self-determination Referenda in Europe”, nr 19.
Aaqeses, H. 1976. Sproglige smating, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 10 af 4. marts 1976.
Bijak, J. 2021a, Tożsamość grenlandzka na pograniczu kultur i narodów, [w:] Na pograniczu kultur i narodów. Rozważania kulturowe i społeczno-ekonomiczne, P. Frączek, J. K. Karolczuk (red.), Polskie Towarzystwo Historyczne, Sanok.
Bijak, J. 2021b. Proces emancypacji politycznej Inuitów w Grenlandii w okresie kolonialnym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia”, vol. 28, nr 1. Doi: http://dx.doi.org/10.17951/k.2021.28.1.103-124.
Bijak, J. 2022. Polityka państwa duńskiego wobec Grenlandczyków, [w:] Mniejszości, emigranci, uchodźcy („stare” i „nowe” wyzwania), A. Adamczyk, A. Sakson, C. Trosiak (red.), Wydawnictwo Naukowe
Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań.
Bieniada, R. 2013. Regionalizm i regionalizacja w definicji. Wybrane problemy teoretyczne, „e-Politikon”, nr 6.
Brańka, T. 2013. Znaczenie Grenlandii w polityce Danii oraz we współczesnych stosunkach międzynarodowych, [w:] Arktyka na początku XXI wieku. Między współpracą a rywalizacją, M. Łuszczuk (red.),
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
Brosted, J., Gull, H. C. 1977. Recent trends and issues in the political development of Greenland, „Arctic”, vol. 30, nr 2. DOI: https://doi.org/10.14430/arctic2687.
Davis, J. D., Breinholt, F., Pagh-Nielsen, K. M. 1984. Offentlig styring af olie-gasaktiviteter i Grønland, Aarhus 1984.
Dahl, J. 1986. Greenland: Political Structure of Self-Government, “Arctic Anthropology”, vol. 23, nr 1.
Dahl, J. 2010. Identity, urbanization and political demography in Greenland, „Acta Borealia”, nr 27. DOI: https://doi.org/10.1080/08003831.2010.527528.
Fleischer, J. 1964a. Grønlandskdemonstration „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 9 af 23. april 1964.
Fleischer, J. 1964b. Unge grønlaenderes Råd, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 3 af 30. januar 1964.
Fleischer, J. 1971. Et generationsskifte, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 9 af 29. april 1971.
Fleischer, J. 1972. En Separat afstemning „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 6 af 16. februar 1972.
Fleischer, J. 1976. Ressourcerne kan godt overfores til hjemmestyret, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 44 af 4. november 1976.
Gmerek, T. 2013. Edukacja, język i tożsamość etniczna Inuitów na Grenlandii, „Studia Edukacyjne”, nr 29.
Hardt, S. S. 2018, „By gifts one makes slaves”: long-term effects of Denmark’s colonization of Greenland, New York.
Hertling, K. 1975. Første afgørende skridt mod grølandsk styre, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 8 af 20. februar 1975.
Hofverberg, E. 2009. Greenland’s National Day, the Home Rule Act (1979), and the Act on Self-Government (2009), https://blogs.loc.gov/law/2019/06/greenlands-national-day-the-home-rule-act-1979-and-theact-on- self-government-2009/ (dostęp: 06.05.2023).
Inuit Ataqatigiit, 1978. Nej til hjemmestyre fordi vi ikke er anerkendt som et folk, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 45 af 16. november 1978.
Jakobsen, P. R. 1963. Er Apollorak Mogensens påstande ikke grebet lige ud af luften?, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 24 af 21. november 1963.
Jarniewski, A. 2021. Listy z Grenlandii. Na arktycznym szlaku, Poznaj Grenlandię, Kraków.
Jarosz, A. 2021. Separatyzm, [w:] Leksykon wiedzy politologicznej, J. Marszałek-Kawa, D. Plecka (red.), Wydawnictwa Adam Marszałek, Toruń 2021.
Kantyna, Z. 2016. Regionalizm, [w:] Encyklopedia Politologii. Pojęcie, teorie, metody. Tom I, W. Sokół, M. Żmigrodzki (red.), Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
Kennedy, D. 2017. Dekolonizacja, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Kjær Sørensen, A. 2006. Denmark-Greenland in the twentieth century, The Commission for Scientific Research in Greenland, Copenhagen.
Kjær Sørensen, A. 1978. Ophævelsen af Grønlands kolonistatus – et grønlandsk krav?, „Historie/Jyske Samlinger”, nr 11.
Kubiak, K. 2014. Dania wobec arktycznych wyzwań, „Roczniki Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, vol. 8, nr 1.
Kubiak, K. 2022. Grenlandia na swoim, „Polityka. Pomocnik Historyczny”, nr 4.
Kubiak, K. 2009. Północnoatlantyckie separatyzmy, [w:] Dokąd zmierza Europa, P. Mickiewicz, H. Wyligała (red.), Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław.
Larsen, F. B. 1992. The quiet life of a revolution: Greenlandic Home Rule 1979–1992, „Études Inuit Studies”, vol. 16, nr 1–2.
Leśniewski, L. 2022. Autonomia a uwarunkowania społeczno-gospodarcze Wysp Owczych, Grenlandii i Wysp Alandzkich, „Studia Scandinavica” vol. 26, nr 6. DOI: https://doi.org/10.26881/ss.2022.26.07.
Lubowicka, A. 2017. W sercu Ultima Thule. Reprezentacja Grenlandii Północnej w relacjach z ekspedycji Knuda Rasmussena, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Loukacheva, N. 2007. Arctic Promise: Legal and Political Autonomy of Greenland and Nunavut, University of Toronto Press, Toronto–Buffalo–London. DOI: https://doi.org/10.3138/9781442684874.
Lov nr 168 af 27. maj 1964 om tjenestemænd i Grønland. Lov nr 166 af 12. maj 1965 om mineralske råstoffer.
Marczewska-Rytko, M., Pomarański, M. 2019. Separatyzm i ruch separatystyczny – analiza terminologiczna, [w:] Ruchy separatystyczne, M. Marczewska-Rytko, M. Pomarański (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
Motzfeld, J. 1964. Grønlaenderforenin 25 årsjubilaeum, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 8 af 9. april 1964.
Nuttall, M. 2008. Self-Rule in Greenland Towards the World’s First Independent Inuit State?, „Indigenous Affair”, nr 3.
Olsen, O. 1968. 1. Maj demonstration, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 10 af 9. mai 1968.
Olsen, M. 1969. Generationskifte i grønlandspolitikke, [w:] Samfund og Politik i Grøgnland, A. W. B entzon, T. Agersnap (red.), Copehagen.
Pomarański, M. 2020. Ruchy secesjonistyczne w USA w XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
Popel, B. 2004. Birthplace Criteria, [w:] Encyclopedia of the Arctic, M. Nuttall (red.), Routledge, New York.
Rosing, N. 1966. Den grønlandske kvinde „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 16 af 4. august 1966.
Sagan, I. 2009. Czym są i jak funkcjonują dzisiejsze regiony Polski, [w:] Jak uczynić regiony motorami rozwoju i modernizacji Polski, J. Szomburg (red.), Polskie Forum Obywatelskie. Gdańsk: Instytut
Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.
Scruton, R. 2002. Irredentyzm, [w:] Słownik myśli politycznej, R. Scruton (red.), Wydawnictwo Zysk i s-ka, Poznań.
Siumut, 1977. En klar, realistisk politik, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten”, nr 32 af 18. august 1977.
Szul, R. 2013. Regionalizm w Europie. Czynniki i ewolucja, „Mazowsze. Studia Regionalne”, nr 12.
Szwed, K. 2018. Status ustrojowy parlamentu Grenlandii, „Przegląd Sejmowy”, nr 4. DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2018.07.
Szymczyński, T. R. 2005. Droga Danii do członkostwa we Wspólnotach Europejskich, „Przegląd Politologiczny”, nr 2.
Tomala, M. 2016. Grenlandia w systemie stosunków międzynarodowych w świetle teorii Immanuela Wallersteina systemu-światów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce.
Tomala, M. 2014. Status Grenlandii w świetle zmian klimatycznych, „Roczniki Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, vol. 8, nr 1.
Toman, A. 2020. Wiosna Ludów. Wpływ konfliktów politycznych z połowy XIX wieku na późniejsze wydarzenia społeczne, „Studia Krytyczne”, nr 9. DOI: https://doi.org/10.25167/sk.4490.
Topczewska, M. 2001. Separatyzmy narodowe w Europie Zachodniej, „Studia Europejskie”, nr 1.
Trosiak, C. 2016. Regionalizm, [w:] Leksykon wiedzy o społeczeństwie dla uczniów, maturzystów i studentów, Z. Blok (red.), Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań.
Ulriksen, K. A. 2010. Avkoloniserte kulturarrangement – et studie av kulturarragementers uttrykksmessige utvikling, Varen.
Uziębło, P. 2014. Podstawy ustroju Grenlandii (wybrane zagadnienia), „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, vol. 17, nr 1. DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2014.01.01.
Wasiuta, O. 2018. Irredentyzm, [w:] Vademecum bezpieczeństwa, O. Wasiuta, R. Klepka, R. Kopeć (red.), Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner, Kraków.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2023.30.1.17-30
Date of publication: 2023-10-25 10:07:00
Date of submission: 2023-05-06 21:33:08
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2023 Jakub Bijak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.