Emocje i uczucia w podręcznikach psychologii wydanych w Polsce do 1914 roku. Opis, klasyfikacje, interpretacje

Cezary W. Domański

Streszczenie w języku polskim


Podręczniki są jednym z ważniejszych źródeł wiedzy na temat zagadnień tworzących obszar badań danej dyscypliny naukowej. Zawarta w nich wiedza odnosi się do aktualnego stanu poznania, odzwierciedla terminologię naukową, sposób definiowania różnych zjawisk oraz sposób rozumienia ich mechanizmów i nadawania im znaczenia w systemie danej nauki. Rola podręczników w kształceniu szkolnym i uniwersyteckim jest więc podstawowa. Poniekąd inspirują one także kierunki i tematy badań. W artykule naszkicowano miejsce emocji i uczuć w najważniejszych podręcznikach psychologii wydanych w języku polskim w latach 1863–1914. To zarówno dzieła psychologów polskich, jak i prace tłumaczone z języków obcych. Podręczniki te powstały w okresie, w którym jeszcze nie było ustalone polskie naukowe słownictwo psychologiczne. W opracowaniu opisano sposób prezentowania wiedzy o uczuciach i emocjach oraz ich klasyfikowania, a także podstawowe poglądy na temat ich genezy i związków z innymi zjawiskami świadomości. Był to stan wiedzy, który można uznać za punkt wyjścia do dalszego rozwoju psychologii emocji w Polsce.


Słowa kluczowe


emocje; uczucia; podręczniki psychologii; historia psychologii w Polsce

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Amszejewicz, M. (1859). Dykcjonarz zawierający: wyrazy i wyrażenia z obcych języków polskiemu przyswojone (…). Warszawa: W drukarni Alexandra Gins.

Crüger, J. (1873/1878). Zarys psychologii do użytku szkolnego i nauki prywatnej. Przeł. Z. Sawczyński. Lwów: Nakładem księgarni J.M. Himmelblaua.

Domański, C.W. (2008). Zapomniany inspirator. Théodule Armand Ribot i recepcja jego poglądów psychologicznych w Polsce na przełomie XIX i XX wieku. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Domański, C.W. (2018). Historia psychologii w Europie Środkowej. Badacze, inspiracje i koncepcje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Doroziński, J. (1909). Zarys psychologii elementarnej. Podręcznik do użytku szkolnego i prywatnego. Kraków: Nakładem Autora.

Doroziński, J. (1925). Zarys psychologii elementarnej. Podręcznik do użytku szkolnego i prywatnego. Wydanie drugie. Kraków: Nakładem Autora.

Dworak, K. (1933). Zarys psychologji empirycznej. Podręcznik szkolny. Kielce: Nakładem autora.

Høffding H. (1908/1911). Psychologja w zarysie na podstawie doświadczenia. Przeł. A. Mahrburg. Warszawa: Nakładem Henryka Lindenfelda.

Howell, M., Prevenier, W. (2001). From Reliable Sources: An Introduction to Historical Methods. Ithaca: Cornell University Press.

Ilnicki, B. [B. I.]. (1874). Zarys psychologii empirycznej. Lwów: Drukarnia Towarzystwa im. Szewczenki.

Lindner, G.A. (1891/1895). Wykład psychologii empirycznej. Przeł. L. Kulczyński. Kraków: W. L. Anczyc i Spółka.

Lipiński, M. (1867). Zarys antropologii psychicznej czyli psychologii empirycznej dla użytku dojrzalszej młodzieży polskiej. Lwów: Nakładem autora.

Mahrburg, A. (1901). Psychologja. In: W. Biegański i in. (red.). Poradnik dla samouków, Część I. Matematyka. Nauki przyrodnicze. Wydanie II. (s. 549-643). Warszawa: Gebethner i Wolff.

Mikulski, A. (1925). Podręcznik psychologji dla użytku studentów medycyny i lekarzy. Wilno: Księgarnia Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego.

Murray, C. (1885/1887). Zarys psychologii. Podręcznik. Przeł. H. Wernic & J.W. Dawid. Warszawa: Nakładem Księgarni Teodora Paprockiego i S-ki.

Pechnik, A. (1885). Zarys psychologii dla użytku szkół średnich. Lwów: Nakładem Towarzystwa Pedagogicznego.

Potocki, J.K. (1897). O terminologii psychologicznej. Przegląd Filozoficzny, 1(1), 31-52.

Potocki, J.K. (1897b). Terminologia psychologiczna. Przegląd Filozoficzny, 1(2), 19-24.

Radziwiłłowicz, R. (1911). Słownik psychologii, neurologii, psychopatologii i nauk pokrewnych. Ruch Filozoficzny, 2, 17-18.

Radziwiłłowicz, R. (1926). Podstawy psychologji w zarysie. Warszawa: Druk. i Lit. Jan Cotty.

Richet C. (1887/1890). Zarys psychologii ogólnej. Przeł. A. Leska. Kraków: Gebethner i S-ka.

Rzepa, T., Dobroczyński, B. (2019). Historia polskiej myśli psychologicznej. Wydanie nowe. Warszawa, WN PWN.

Struve, H. (1863). Logika poprzedzona wykładem psychologii. Warszawa, b. w.

Witwicki, W. (1926-1927). Psychologia. Dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych. T. 1–2. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich.

Witwicki, W. (1928). Zarys psychologji. Podręcznik dla uczniów szkół średnich i seminariów nauczycielskich. Lwów-Warszawa: Książnica Atlas.

Wundt, W. (1864/1874). Wykłady o duszy ludzkiej i zwierzęcej. Kraków: Nakładem A. Dygasińskiego i Małuji.

Zagórzański, J (1869). Psychologia empiryczna dla wyższych gimnazyów podług dra Roberta Zimmermana. Rzeszów: Druk i nakład Księgarni J. A. Pelara.

Ziemba, T.Z. (1877). Psychologia. Kraków: Nakładem Autora.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.3.161-172
Data publikacji: 2020-10-31 02:04:13
Data złożenia artykułu: 2020-03-31 14:09:25


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1742
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 886

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Cezary W. Domański

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.