Empatia pracowników socjalnych i konstruktywne radzenie sobie przez nich ze stresem jako istotne zasoby warunkujące efektywność ich pracy zawodowej. Badanie pilotażowe

Agnieszka Lewicka-Zelent

Streszczenie w języku polskim


Pracownik socjalny wykonuje jeden z tych zawodów, w których wymagane jest zaangażowanie emocjonalne w problemy innych ludzi, nieposiadających wystarczających umiejętności samodzielnego funkcjonowania na wysokim poziomie psychospołecznym lub/i fizycznym. Oznacza to, że powinien być osobą empatyczną i wrażliwą na potrzeby swoich klientów. Z drugiej strony permanentne doświadczanie negatywnych emocji przeżywanych przez osoby wspierane wyzwala stres, z którym musi nauczyć się radzić w sposób konstruktywny, koncentrując się na wykonywaniu zadań zawodowych, a nie na doznawanych emocjach. Dlatego uznano, że zarówno empatia, jak i konstruktywne sposoby radzenia sobie ze stresem stanowią istotne czynniki warunkujące efektywność pracy zawodowej pracowników socjalnych. Celem badania własnego uczyniono określenie poziomu empatii emocjonalno-poznawczej 80 losowo wybranych pracowników socjalnych oraz preferowanych przez nich sposobów radzenia sobie ze stresem. Podjęto się próby udzielenia odpowiedzi na następujące pytania: Jak silnie pracownicy socjalni potrafią empatyzować z innymi ludźmi? Jakie style radzenia sobie ze stresem preferują pracownicy socjalni? Jaki związek występuje między empatią a poszczególnymi stylami radzenia sobie ze stresem u pracowników socjalnych? W związku z tym przeprowadzono badanie własne metodą sondażu diagnostycznego z zastosowaniem Kwestionariusza CISS oraz Indeksu Reaktywności Interpersonalnej. Ustalono, że nieco ponad jedna piąta badanych preferuje w stresie styl skoncentrowany na zadaniu i niemal tyle samo osób wykazuje deficyty empatii.


Słowa kluczowe


empatia; stres; pracownik socjalny; zasoby

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Balloch, S., Pahl, J., McLean, J. (1998). Working in the Social Service: Job Satisfaction, Stress and Violence. British Journal of Social Worker, 28(3), 329–350. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.bjsw.a011343

Bishop, G.D. (2000). Psychologia zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.

Carson, R.C., Butcher, J.N., Mineka, S. (2005). Psychologia zaburzeń (Cz. 1). Gdańsk: GWP.

Chodkowska, M., Kazanowski, Z. (2017). Struktura realizowanej roli zawodowej w ocenach pracowników socjalnych. Ukryte zagrożenia zawodowego funkcjonowania. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 30(4), 47–62. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2017.30.4.47

Czerniawska, M. (2002). Empatia a system wartości. Przegląd Psychologiczny, 45(1), 7–18.

Davis, M.H. (2001). Empatia. O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: GWP.

Dąbrowski, P. (2015). Inteligencja emocjonalna a style radzenia sobie ze stresem instruktorów nauki jazdy. Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość, 12, 267–284.

Goleman, D. (1996). Emotional Intelligence. London: Bloomsbury.

Hennessey, R. (2014). Umiejętności interpersonalne w pracy socjalnej. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.

Hunt, N., Evans, D.P. (2004). Predicting traumatic stress using emotional intelligence. Behaviour Research and Therapy, 42(7), 791–798. DOI: https://doi.org/10.1016/j.brat.2003.07.009

Kanios, A. (2017a). Zagrożenie wypaleniem zawodowym pracowników socjalnych – porównanie środowiskowe. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 30(4), 107–117. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2017.30.4.107

Kanios, A. (2017b). Trudności w pracy zawodowej pracowników socjalnych – wybrane konteksty. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 30(3), 195–204. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2017.30.3.195

Kliś, M. (2012). Adaptacyjna rola empatii w różnych sytuacjach życiowych. Horyzonty Psychologii, II, 147–171.

Kwissa-Gajewska, Z., Lipińska-Wąsik, M. (2016). Empatia, strategie radzenia sobie ze stresem a satysfakcja z pracy u pracowników pomocy społecznej. Praca Socjalna, 31(4), 105–116.

Lewicka-Zelent, A. (2006). Rozwijanie empatii u studentów pedagogiki specjalnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Marciniak, A., Ślusarska, B.J. (2015). Zdolności empatyczne oraz sposoby radzenia sobie pielęgniarek z trudnościami w opiece nad pacjentami onkologicznymi. Medycyna Paliatywna, 7(3), 161–167.

Mudyń, K. (2003). Czy można mieć zasoby, nie mając do nich dostępu? Problem dostępności zasobów. W: Z. Juczyński, N. Ogińska-Bulik (red.), Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki (s. 63–77). Łódź: Wydawnictwo UŁ.

Okrutny, E. (2015). Wybrane uwarunkowania pracy socjalnej z rodziną. Pedagogika Rodziny, 5(4), 107–119.

Potocka, A. (2010). Stres – natura zjawiska. W: M. Waszkowska, A. Potocka, P. Wojtaszczyk (red.), Miejsce pracy na miarę oczekiwań. Poradnik dla pracowników socjalnych (s. 9–43). Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera.

Strelau, J., Jaworowska, A., Wrześniewski, K., Szczepaniak, P. (2005). Kwestionariusz Radzenia Sobie ze Stresem. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Świderska, M. (2013). Ryzyko rozwoju wypalenia zawodowego wśród pracowników socjalnych. Pedagogika Rodziny, 3(3), 37–52.

Wagaman, M.A., Geiger, J.M., Shockley, C., Segal, E.A. (2015). The Role of Empathy in Burnout, Compassion Satisfaction, and Secondary Traumatic Stress among Social Workers. Social Work, 60(3), 201–209. DOI: https://doi.org/10.1093/sw/swv014

Waszkowska, M. (2010). Stres pracowników socjalnych. W: M. Waszkowska, A. Potocka, P. Wojtaszczyk (red.), Miejsce pracy na miarę oczekiwań. Poradnik dla pracowników socjalnych (s. 57–69). Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera.

Ziarek, E. (2007). Zagrożenie wypaleniem zawodowym u pracowników pomocy społecznej. W: W. Poleszak (red.), Pomoc osobom wykluczonym społecznie (s. 59–69). Lublin: Fundacja Kultury Chrześcijańskiej „Artos”.

Żołnierczyk-Zreda, D. (2005). Programy psychologicznego wspierania pracowników. Bezpieczeństwo Pracy: Nauka i Praktyka, 12, 2–3.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.1.55-70
Data publikacji: 2020-03-27 19:13:23
Data złożenia artykułu: 2019-07-10 19:44:41


Statystyki


Widoczność abstraktów - 5117
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 2452

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Agnieszka Lewicka-Zelent

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.