Poziom agresji a skłonność do zachowań ryzykownych młodzieży w okresie adolescencji

Grażyna Ewa Kwiatkowska

Streszczenie w języku polskim


Ryzykowne zachowania problemowe są ściśle związane z okresem adolescencji. Z punktu widzenia aktualnego stanu badań nad agresją i jej formami oraz ryzykiem w jego różnych przejawach zasadne wydaje się postawienie następującego problemu badawczego: Czy istnieje zależność pomiędzy poziomem agresji a skłonnością do podejmowania zachowań ryzykownych przez młodzież w okresie adolescencji? W badaniach wykorzystano Kwestionariusz Nastroje i Humory Arnolda H. Bussa i Ann Durkee w polskiej adaptacji Mieczysława Choynowskiego oraz Wieloczynnikową Skalę Zachowań Ryzykownych (WSZR) Ryszarda Studenskiego. W badaniach wzięło udział 118 uczniów lubelskich szkół podstawowych (70 dziewcząt i 48 chłopców). Wiek badanych wynosił od 14 do 16 lat (M = 14,89; SD = 0,71). Statystyczna analiza danych dowiodła, że związek między poziomem agresji a skłonnością do zachowań agresywnych jest dodatni i ma umiarkowane nasilenie. Płeć prawdopodobnie nie jest czynnikiem różnicującym korelację między ogólną agresją a skłonnością do ryzyka, ponieważ siła związku między zmiennymi okazała się zbliżona w grupie zarówno dziewcząt, jak i chłopców. Można wnioskować, że u przedstawicieli obu płci wraz ze wzrostem poziomu agresji zwiększa się skłonność do zachowań ryzykownych.


Słowa kluczowe


adolescencja; agresja; zachowania ryzykowne

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bauman, Z. (2000). Globalizacja i co z tego dla ludzi wynika. Warszawa: PIW.

Bauman, Z. (2007). Społeczeństwo w stanie oblężenia. Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze ku innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Binczycka-Anholecer, M. (2003). Współczesne poglądy na zachowania agresywne. W: M. Binczycka-Anholecer (red.), Przemoc i agresja jako zjawiska społeczne (s. 34–45). Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.

Borowik, R. (2003). Agresja we współczesnej komunikacji. W: M. Binczycka-Anholecer (red.), Przemoc i agresja jako zjawiska społeczne (s. 56–71). Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.

Choynowski, M. (1998). Agresywność. Pomiar i analiza psychometryczna. Warszawa: PTP.

Choynowski, M., Kosowski, M., Ostrihańska, Z., Wójcik, D. (1972). Skala agresji A.H. Buss i A. Durkee. Warszawa: Pracownia Psychometryczna PAN.

Chrost, S., Dąbek, J. (red.). (2011). Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży. Sandomierz–Kielce: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia.

Clarke, D. (2005). Zachowania prospołeczne i antyspołeczne. Gdańsk: GWP.

Drwal, R.Ł. (1989). Trafność zbieżna i różnicowa czterech inwentarzy agresji. W: R.Ł. Drwal (red.), Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce psychologicznej. Wybrane zagadnienia (s. 211–237). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: PWN.

Glenc, M. (2006). Skłonność do podejmowania ryzyka, czyli psychologiczna charakterystyka ryzykantów. W: M. Goszczyńska, R. Studenski (red.), Psychologia zachowań ryzykownych (s. 216–235). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Gorący, A., Orzeł, A. (2008). Agresja i przemoc w szkole w świetle badań. W: A. Rejzner (red.), Przemoc i agresja w szkole. Próby rozwiązania problemu (s. 35–46). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.

Goszczyńska, M., Studenski, R. (2006). Psychologia zachowań ryzykownych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Hraciarek, M. (2003). Agresja jako mechanizm obronny. W: M. Binczycka-Anholecer (red.), Przemoc i agresja jako zjawiska społeczne (s. 111–118). Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.

Jarymowicz, M. (2002). Poszukiwania źródeł ludzkiej agresywności w wiedzy o ludzkich emocjach. W: Ł. Jurasz-Dudzik (red.), Człowiek i agresja. Głosy nienawiści i przemocy. Ujęcie interdyscyplinarne (s. 173–189). Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Juczyński, Z., Chodkiewicz, J., Pisarski, A., Juczyński, A. (2006). Od próbowania do zażywania środków psychoaktywnych. Badania dzieci i młodzieży ze środowiska wielkomiejskiego. W: N. Ogińska-Bulik (red.), Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży (s. 9–23). Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.

Kaczmarek, T. (2005). Ryzyko i zarządzanie ryzykiem. Ujęcie interdyscyplinarne. Warszawa: Difin.

Kalka, D., Sajewicz-Radtke, U., Radtke, B.M. (2008). Agresja wśród młodzieży gimnazjalnej. W: A. Rejzner (red.), Przemoc i agresja w szkole. Próby rozwiązania problemu (s. 61–74). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.

Kirwil, L. (2011). Ryzykowne zachowania dzieci i młodzieży w sieci i ich konsekwencje. Referat wygłoszony na VIII Ogólnopolskiej Konferencji „Pomoc dzieciom-ofiarom przestępstw”. Warszawa.

Kubacka-Jasiecka, D. (2006). Agresja i autodestrukcja z perspektywy obronno-adaptacyjnych dążeń Ja. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Kwak, A. (2008). Rzeczywistość życia rodzinnego w dobie globalizacji. W: B. Krauz-Mozer, P. Borowiec (red.), Globalizacja – nieznośne podobieństwo? Świat i jego instytucje w procesie uniformizacji (s. 409–425). Kraków: Wydawnictwo UJ.

Kwiatkowska, G. (2012). Jednostka w społeczeństwie ryzyka. W: G.E. Kwiatkowska, I. Siudem (red.), Zachowania ryzykowne (s. 9–32). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Kwiatkowska, G.E., Maksymiuk, R. (red.). (2010). Analiza współczesnych zjawisk społecznych. Wybrane zagadnienia zmieniającej się rzeczywistości. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Lizut, J. (2008). System szkolny a problem agresji. W: A. Rejzner (red.), Przemoc i agresja w szkole. Próby rozwiązania problemu (s. 173–178). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.

Lyotard, J.-F. (1997). Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Łabuć-Kryska, I. (2001). Zachowania dewiacyjne młodzieży i ich niektóre uwarunkowania w świetle badań porównawczych. W: T. Sołtrysik, M. Karwowska (red.), Polska młodzież – zagrożenia, zaburzenia w aktualnej rzeczywistości społecznej (s. 359–366). Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej.

Łuczak, J., Juczyński, Z. (2006). Motywacja do zażywania środków psychoaktywnych przez dzieci i młodzież. W: N. Ogińska-Bulik (red.), Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży (s. 25–40). Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.

Łuczenko, P. (2009). Zachowania agresywne wśród uczniów a przynależność do subkultur młodzieżowych. W: P. Łuczenko (red.), Przemoc i agresja w szkole. Od rozpoznania przyczyn do sposobów przeciwdziałania (s. 25–35). Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej.

Mazur, J., Woynarowska, B. (2001). Współwystępowanie palenia tytoniu i picia alkoholu w zespole zachowań ryzykownych u młodzieży szkolnej; tendencje zmian w latach 1990–2002. Alkoholizm i Narkomania, 17(1–2), 29–43.

Ogińska-Bulik, N. (2006a). Użytkowanie Internetu przez dzieci i młodzież – ryzyko uzależnienia i wyznaczniki psychologiczne. W: N. Ogińska-Bulik (red.), Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży (s. 79–108). Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.

Ogińska-Bulik, N. (red.). (2006b). Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.

Ogińska-Bulik, N. (red.). (2010). Zachowania ryzykowne i szkodliwe dla zdrowia. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.

Opora, R. (2009). Rozpoznanie przyczyn zachowań agresywnych uczniów. W: P. Łuczenko (red.), Przemoc i agresja w szkole. Od rozpoznania przyczyn do sposobów przeciwdziałania (s. 47–58). Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej.

Ostaszewski, K., Krawczyk-Rustecka, A., Wójcik, M. (2008). Czynniki chroniące i czynniki ryzyka związane z zachowaniami problemowymi warszawskich gimnazjalistów. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Ostrowska, K., Surzykiewicz, J. (2005). Zachowania agresywne w szkole. Badania porównawcze 1997 i 2003. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

Poraj, G. (2004). Agresja w szkole: przyczyny, profilaktyka, interwencje. Łódź: Oficyna Wydawnicza „Edukator”.

Porczyńska, A. (2006). Tendencja do podejmowania ryzyka a doświadczenie szczęścia. W: M. Goszczyńska, R. Studenski (red.), Psychologia zachowań ryzykownych (s. 145–170). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Pyżalski, J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Rejzner, A. (red.). (2008). Przemoc i agresja w szkole. Próby rozwiązania problemu. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.

Remiszewska, Z. (2007). Kryzysy egzystencjalne młodzieży a edukacja szkolna. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Różańska-Kowal, J. (2009). Motywacja zachowań prospołecznych i antyspołecznych nieletnich. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Sitarczyk, M. (2012). Rodzinne korelaty zachowań ryzykownych młodzieży. W: G. Kwiatkowska, I. Siudem (red.), Zachowania ryzykowne (s. 91–102). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Siudem, I. (2008). Zapotrzebowanie na stymulację a zachowania agresywne uczniów. W: A. Rejzner (red.), Przemoc i agresja w szkole. Próby rozwiązania problemu (s. 113–121). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.

Sokołowska, J. (2005). Psychologia decyzji ryzykownych. Ocena prawdopodobieństwa i modele wyboru w sytuacji ryzykownej. Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Academica”.

Stawiarska-Lietzau, M. (2006). Wybrane podmiotowe uwarunkowania skłonności do ryzyka u kobiet i mężczyzn. W: M. Goszczyńska, R. Studenski (red.), Psychologia zachowań ryzykownych (s. 171–192). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Studenski, R. (2004). Ryzyko i ryzykowanie. Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Studenski, R. (2006). Wieloczynnikowa Skala Zachowań Ryzykownych. Podręcznik. Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Szymański, J., Woynarowska, B., Mazur, J. (2001). Picie napojów alkoholowych przez młodzież szkolną w Polsce i innych krajach. Tendencje zmian w latach 1990–1998. Alkoholizm i Narkomania, 14(2), 213–228.

Ścigaj, P. (2008). Potęga osamotnienia? Globalizacja a tożsamość jednostki. W: B. Krauz-Mozer, P. Borowiec (red.), Globalizacja – nieznośne podobieństwo? (s. 289–308). Kraków: Wydawnictwo UJ.

Urban, B. (2012). Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze. Warszawa: PWN.

Wilk, M. (2008). Ryzykowne zachowania związane z używaniem substancji psychoaktywnych w opiniach młodzieży. W: A. Rejzner (red.), Przemoc i agresja w szkole. Próby rozwiązania problemu (s. 197–205). Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP.

Wolicka, E. (1997). Etos wolności i nadziei. W: Próby filozoficzne (s. 137–156). Kraków: Wydawnictwo Znak.

Wolińska, J.M. (2003). Agresywność młodzieży. Problem indywidualny i społeczny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Zajączkowski, K. (1997). Profilaktyka zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Zaleśkiewicz, T. (2005). Przyjemność czy konieczność. Psychologia spostrzegania i podejmowania ryzyka. Gdańsk: GWP.

Zaleśkiewicz, T. (2006). Ryzyko jako konieczność i ryzyko jako przyjemność. Teoria i jej empiryczna weryfikacja. W: M. Goszczyńska, R. Studenski (red.), Psychologia zachowań ryzykownych. Koncepcje, badania, praktyka (s. 19–45). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2019.32.3.197-216
Data publikacji: 2019-12-20 11:03:29
Data złożenia artykułu: 2019-05-15 09:17:58


Statystyki


Widoczność abstraktów - 6057
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 2001

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Grażyna Ewa Kwiatkowska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.