Nauczyciel, uczeń i rodzic w obliczu zjawiska cyberprzemocy rówieśniczej – analiza problemu, profilaktyka, wyzwania

Aldona Rumińska-Szalska

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest zaprezentowanie problemu cyberprzemocy oraz uzależnienia cyfrowego jako powszechnych zjawisk społecznych we współczesnym wirtualnym świecie. Temat jest bardzo aktualny i istotny do podjęcia, gdyż szczególnie dotyczy dzieci i młodzieży. W opracowaniu przedstawiono rozróżnienie pojęć cyberprzemocy i agresji w kontekście interpretacji zjawisk, główne przyczyny działań cyberprzemocowych oraz ich skutki w odniesieniu do ofiary i sprawcy w ujęciu holistycznym. Dokonano przeglądu rodzajów form cyberprzemocy, które szczególnie dotyczą zachowań wśród rówieśników. Mając na uwadze specyfikę problemu, ukazano znaczenie przestrzeni edukacyjnej jako miejsca ekspresji problemu, który inkubuje już w środowisku domowym. W trakcie analizy problemu odniesiono się do badań empirycznych w omawianym zakresie. Szczególną uwagę zwrócono na aktywność młodych ludzi podczas komunikacji internetowej na portalach społecznościowych (Facebook) oraz na uzależniający, ale zarazem oczekiwany przez nich mechanizm lajkowania. Ponadto przedstawiono rekomendacje dla nauczycieli i rodziców celem podjęcia działań prewencyjnych, zapobiegających występowaniu zjawiska mowy nienawiści cyfrowej i cyberstresu rzutujących na poczucie jakości życia człowieka.


Słowa kluczowe


cyberprzemoc rówieśnicza; agresja; uzależnienie cyfrowe; cyberstres; jakość życia

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

Barlett, C.P., Kowalewski, D.A., Kramer, S.S., Helmstetter, K.M. (2019). Testing the Relationship between Media Violence Exposure and Cyberbullying Perpetration. Psychology of Popular Media, 8(3), 280–286. DOI: 10.1037/ppm0000179

Barlińska, J., Szuster, A. (2014). Cyberprzemoc. O zagrożeniach i szansach na ograniczenie zjawiska wśród adolescentów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: 10.31338/uw.9788323515395

Bartkowiak, A. (2012). Analiza kompetencji rodziców w zakresie bezpieczeństwa dzieci w Internecie. Kultura, Społeczeństwo, Edukacja, 1, 141–156. DOI: 10.14746/kse.2012.1.09

Bartkowicz, Z., Chudnicki, A. (2019). Cyberprzemoc w opiniach uczniów szkół średnich. Edukacja – Technika – Informatyka, 10(2), 264–267.

Borkowska, A. (2019). Cyberprzemoc. Włącz blokadę na nękanie. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy.

Burton, K.A., Florell, D., Wygant, D.B. (2013). The Role of Peer Attachment and Normative Beliefs about Aggression on Traditional Bullying and Cyberbullying. Psychology in the Schools, 50(2), 103–115. DOI: 10.1002/pits.21663

Flores, S. (2017). Sfejsowani. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

Hinduja, S., Patchin, J.W. (2013). Social Influences on Cyberbullying Behaviors among Middle and High School Students. Journal of Youth and Adolescence, 42, 711–722. DOI: 10.1007/s10964-012-9902-4

Katz, I., Lemish, D., Cohen, R., Arden, A. (2019). When Parents Are Inconsistent: Parenting Style and Adolescents’ Involvement in Cyberbullying. Journal of Adolescence, 74(1), 1–12. DOI: 10.1016/j.adolescence.2019.04.006

Król, K., Zawadzki, A. (2020). Zjawisko cyberprzemocy w kontekście bezpieczeństwa dzieci w sieci. Edukacja – Terapia – Opieka, 2, 179–197. DOI: 10.52934/eto.21

NASK. (2021) Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy.

Ortega-Ruiz, R., Del Rey, R., Casas, J.A. (2012). Knowing, Building and Living Together on Internet and Social Networks: The ConRED Cyberbullying Prevention Program. International Journal of Conflict and Violence, 6, 302–312.

Pyżalski, J. (2019). Dzieci i młodzież jako użytkownicy internetu – podstawowe informacje. W: J. Pyżalski, A. Zdrodowska, Ł. Tomczyk, K. Abramczuk (red.), Polskie badanie EU Kids Online 2018. Najważniejsze wyniki i wnioski (s. 17–29). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Siemieniecka, D., Skibińska, M., Majewska, K. (2020). Cyberagresja – zjawisko, skutki, zapobieganie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK. DOI: 10.12775/4384-0

Sztajner, A. (2018). Agresja na portalach społecznościowych w percepcji młodzieży w wieku 12–15 lat. Pedagogika Rodziny, 8(3), 121–135.

Tanrikulu, I., Erdur-Baker, O. (2021). Motives Behind Cyberbullying Perpetration: A Test of Uses and Gratifications Theory. Journal of Interpersonal Violence, 36(13–14). DOI: 10.1177/0886260518819882

Van Cleemput, K., Vandebosch, H., Pabian, S. (2014). Personal Characteristics and Contextual Factors that Determine “Helping”, “Joining in”, and “Doing Nothing” When Witnessing Cyberbullying. Aggressive Behavior, 40(5), 383–396. DOI: 10.1002/ab.21534

Walat, W. (2015). Reakcja uczniów, nauczycieli i rodziców na zjawisko cyberprzemocy. Edukacja – Technika – Informatyka, (4), 191–196.

Waligóra-Huk, A. (2015). Cyberprzemoc wśród młodzieży ze szkół wiejskich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Wang, L., Ngai, S.S. (2022). Cyberbullying Perpetration among Chinese Adolescents: The Role of Power Imbalance, Fun-Seeking Tendency, and Attitude Toward Cyberbullying. Journal of Interpersonal Violence, 37(23–24), NP21646–NP21671. DOI: 10.1177/08862605211062988

Wilkowski, B.M., Robinson, M.D. (2008). The Cognitive Basis of Trait Anger and Reactive Aggression: An Integrative Analysis. Personality and Social Psychology Review, 12(1), 3–21. DOI: 10.1177/1088868307309874

Williford, A., Elledge, L.C., Boulton, A.J., DePaolis, K.J., Little, T.D., Salmivalli, C. (2013). Effects of the KiVa Antibullying Program on Cyberbullying and Cybervictimization Frequency among Finnish Youth. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 42(6), 820–833. DOI: 10.1080/15374416.2013.787623

Wright, M.F. (2014). Predictors of Anonymous Cyber Aggression: The Role of Adolescents’ Beliefs about Anonymity, Aggression, and the Permanency of Digital Content. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 17(7), 431–438. DOI: 10.1089/cyber.2013.0457

Zdrodowska, A. (2019). Internet w domu. W: J. Pyżalski, A. Zdrodowska, Ł. Tomczyk, K. Abramczuk (red.), Polskie badanie EU Kids Online 2018. Najważniejsze wyniki i wnioski (s. 17–29). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Znamierowska, A. (2020). Identyfikowanie i zapobieganie cyberprzemocy w mediach społecznościowych w opinii uczniów klas VII i VIII, ich rodziców i nauczycieli. Pedagogika Rodziny, 2, 119–132.

Żołyniak, K. (2021). Bezpieczeństwo dzieci w sieci. Charakterystyka i skala zagrożeń związanych z korzystaniem przez dzieci z Internetu na przykładzie szkół powiatu krośnieńskiego. Kultura Bezpieczeństwa, (40), 280–296. DOI: 10.5604/01.3001.0015.6984

NETOGRAFIA

Barlett, P.C. (2023). Cyberbullying as a Learned Behavior: Theoretical and Applied Implications. Pobrane z: https://europepmc.org/backend/ptpmcrender.fcgi?accid=PMC9955781&blobtype=pdf

Englander, E. (2018). Childhood Access to Technology and Cyberbullying. Pobrane z: https://www.pediatricsresearchjournal.com/articles/childhood-access-to-technology-and-cyberbullying.html

Szmyd, B. (2015). Chrońmy młodość w sieci. Materiały dydaktyczne do wykorzystania podczas warsztatów edukacyjnych dla liderów młodzieżowych. Pobrane z: https://bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp-content/uploads/2015/09/5.-materialy-liderzy-mlodziezowi.pdf

Szuster, A. (2020). Przyczyny cyberprzemocy rówieśniczej w narracji adolescentów. Pobrane z: https://www.narkomania.org.pl/czytelnia/przyczyny-cyberprzemocy-rowiesniczej-w-narracji-adolescentow




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2023.36.2.89-107
Data publikacji: 2023-08-28 09:42:18
Data złożenia artykułu: 2023-02-25 22:18:52


Statystyki


Widoczność abstraktów - 884
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 600

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Aldona Rumińska-Szalska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.