Wojna i jej skutki jako ideologiczne źródło europejskiego faszyzmu

Streszczenie w języku polskim

Pierwsza wojna światowa i jej skutki stanowiły podłoże, na którym w całej Europie wyrosły ruchy faszystowskie, zarówno faszyzm włoski, jak i niemiecki nazizm, belgijski reksizm, węgierscy strzałokrzyżowcy i inni. Chociaż tylko nieliczne zdobyły władzę, wszystkie jednak odwoływały się do programu walki ze skutkami wojny, najczęściej dążąc do nowej wojny. Z jednej strony I wojna światowa, która wywołała rozpad wielkich wielonarodowych imperiów, a w której padło hasło samostanowienia narodów, wymagała zdecydowanej identyfikacji jednostki ze względu na przynależność narodową, z drugiej zaś traktat wersalski nie zawsze respektował te narodowe dążenia, jak w przypadku Słowacji, Austrii czy Węgier. Niezadowolenie z ładu powojennego było istotnym podłożem dla ruchów faszystowskich. Drugim elementem była gloryfikacja i rehabilitacja wojny jako przeciwieństwa tchórzliwego pacyfizmu, jako wspaniałej postawy narodowej. W tym duchu wychowywano młodzież, a nawet dzieci. Wreszcie – co trzeba podkreślić – większość charyzmatycznych przywódców rozmaitych ruchów faszystowskich brała udział w I wojnie światowej, odbierając ją jako wielkie przeżycie wspólnoty. Dotyczyło to nie tylko Mussoliniego czy Hitlera. Pragnienie, by ład wersalski był ładem trwałym, od początku było zatem skazane na kontestację. W tej roli wystąpili faszyści, którzy doprowadzili do II wojny światowej.