Wyślij tekst przez e-mail 
Pozycja obywatela na gruncie tła ideologicznego oraz regulacji katalogu praw podstawowych Konstytucji Rzeszy Niemieckiej z dnia 28 marca 1849 r.
Streszczenie w języku polskim
Wiosna Ludów w Niemczech to jeden z najbardziej burzliwych okresów w historii państwa i narodu niemieckiego. Charakteryzowały ją społeczne dążenia do zniesienia starych feudalno-arystokratycznych zasad ustrojowych oraz do zastąpienia ich zreformowanym i wolnościowym systemem konstytucyjnym. Niniejszy artykuł odnosi się do jednego z wymiarów tych dążeń, czyli uchwalenia powszechnego katalogu praw podstawowych podczas obrad Frankfurckiego Zgromadzenia Narodowego. Zadaniem tych przepisów było wprowadzenie do porządku prawnego jednoczących się Niemiec gwarancji wolności obywatelskich. W opracowaniu dowiedziono, że uregulowania te stanowiły odbicie poglądów i dążeń politycznych ówczesnej niemieckiej burżuazji i środowiska liberałów w odniesieniu do pozycji jednostki (obywatela) w państwie. Artykuł został podzielony na cztery zasadnicze części. W pierwszej części omówiono warunki polityczne i społeczne Niemiec połowy XIX w. Uwagę zwrócono tu na proces powstawania środowiska liberałów oraz na wysuwane przez nie postulaty. Następnie odniesiono się do problemu pojmowania narodu i potrzeby jego politycznego zjednoczenia. W kolejnej części skupiono się na analizie „klasycznych” wolności i praw liberalnych stanowiących najważniejszą i najbardziej obszerną część katalogu praw podstawowych. Artykuł kończy omówienie problematyki regulacji aktywności i praw politycznych obywateli oraz ich relacji z państwem.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Bericht des Verfassungsausschusses der konstituirenden Nationalversammlung über die Grundrechte des deutschen Volks, [w:] Stenographischer Bericht Über die Verhandlungen der deutschen constituirenden Nationalversammlung zu Frankfurt am Main, hrsg. v. F. Wigrand, Bd. 1, Frankfurt am Main 1848.
Birtsch G., Gemäßigter Liberalismus und Grundrechte. Zur Traditionsbestimmtheit des deutschen Liberalismus von 1848/49, [w:] Liberalismus in der Gesellschaft des deutschen Vormärz, hrsg. v. W. Schieder, Göttingen 1983.
Bluntschli J.C., Allgemeine Staatslehre, Stuttgart 1886.
Bosiacki A., Z zagadnień koncepcji państwa prawnego w myśli niemieckiej XIX w., [w:] Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
Cancik P., Selbst ist das Volk? – der Ruf nach „Volkstümlichkeit der Verwaltung“ in der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts, „Der Staat“ 2004, vol. 43, Nr. 2.
Czapliński W., Galos A., Korta W., Historia Niemiec, Wrocław 1990.
Czubiński A., Rozwój poczucia narodowego i dążeń do zjednoczenia narodowego w krajach niemieckich w dobie kapitalizmu (1776–1945), [w:] Pojęcia „Volk” i „Nation” w historii Niemiec, red. A. Czubiński, Poznań 1980.
Fichte J.G., Reden an die deutsche Nation, Berlin 1808.
Gagel W., Die Wahlrechtsfrage in der Geschichte der deutschen liberalen Parteien 1848–1918, Düsseldorf 1958.
Gozzi G., Rechtsstaat and individual rights in German constitutional theory, [w:] The Rule of Law History, Theory and Criticism, eds. P. Costa, D. Zolo, Dordrecht 2007, DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-5745-8_5.
Grimm D., Deutsche Verfassungsgeschichte 1776–1866. Vom Beginn des modernen Verfassungsstaats bis zur Auflösung des Deutschen Bundes, Frankfurt am Main 1988.
Großfeld B., Zauber des Rechts, Tübingen 1999.
Hamerow T.S., Restoration, Revolution, Reaction: Economics and Politics in Germany, 1815–1871, Princeton 1958, DOI: https://doi.org/10.1515/9781400882755.
Haratsch A., Die Geschichte der Menschenrechte, Potsdam 2010.
Jäkel M., Die »Paulskirchenverfassung« der Frankfurter Nationalversammlung. Umstände und Grundzüge ihrer Entstehung, Inhalte und historischen Bedeutung, „Jura“ 2019, vol. 41(3), DOI: https://doi.org/10.1515/jura-2018-2052.
Langewiesche D., Reich, Nation und Staat in der Jüngeren Deutschen Geschichte, „Historische Zeitschrift“ 2014, vol. 254(1), DOI: https://doi.org/10.1524/hzhz.1992.254.jg.341.
Łuszczyńska M., Łuszczyński A., Autorytarne prawa naturalne? Kilka uwag o negatywnym potencjalne pozytywnych idei, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2017, vol. 39(2), DOI: https://doi.org/10.19195/2300-7249.39.2.1.
Maciąg Z.A., Kształtowanie zasad państwa demokratycznego, prawnego i socjalnego w Niemczech (do 1949 r.), Białystok 1998.
Mattheisen D.J., 1848: Theory and Practice of the German juste milieu, “Review of Politics” 1973, vol. 35(2), DOI: https://doi.org/10.1017/S0034670500043576.
Mohl R. von, Das deutsche Reichsstaatsrecht, Rechtliche und politische Eröterungen, Tübingen 1873.
Mohl R. von, Die Verantwortlichkeit der Minister in Einherrschaften mit Volksvertretung, rechtlich, politisch und geschichtlich entwickelt, Tübingen 1837.
Mohl R. von, Staatsrecht, Völkerrecht, Politik, Bd. 2, Tübingen 1862.
Nipperdey T., Deutsche Geschichte 1800–1866. Bürgerwelt und stärker Staat, München 1991, DOI: https://doi.org/10.17104/9783406704642.
Paluszyński T., Historia Niemiec i państw niemieckich zarys dziejów politycznych, Poznań 2006.
Pierson T., Übungshausarbeit Schwerpunktbereich Rechts- und Verfassungsgeschichte Assoziationsfreiheit und Rechtsfähigkeit des Vereins, „Jura“ 2011, vol. 33(6), DOI: https://doi.org/10.1515/jura.2011.089.
Scholler H., Die Sozialen Grundrechte in der Paulskirche, „Der Staat“ 1974, vol. 13(1).
Stolleis M., 1848 – Ein Knotenpunkt der europäischen Geschichte, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2000, nr 5, DOI: https://doi.org/10.18778/7171-360-6.20.
Struve G., Die Grundrechte des deutschen Volkes, Birsfelden 1848.
Struve G., Heinzen K., Die Schilderung der deutschen Republikaner im April 1848, Straßburg 1848.
Willoweit D., Deutsche Verfassungsgeschichte. Von Frankenreich bis zur Wiedervereinigung Deutschlands, München 2005.
Winkler H.A., Długa droga na Zachód. Dzieje Niemiec 1806–1933, Wrocław 2007.
Zmierczak M., Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej), [w:] Demokratyczne państwo prawne, red. H. Rot, Wrocław 1994.
NETOGRAFIA
Deutschlandlied, das Lied der Deutschen, die deutsche Nationalhymne von Hoffmann von Fallersleben aus dem Jahr 1841, https://deutsche-schutzgebiete.de/wordpress/deutschlandlied (dostęp: 3.12.2021).
Verfassung des deutschen Reiches vom 28. März 1849, http://www.verfassungen.de/de06-66/verfassung48-i.htm (dostęp: 3.12.2021).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2021.68.2.91-109
Data publikacji: 2022-06-14 17:29:33
Data złożenia artykułu: 2021-12-06 09:09:55
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Paweł Lesiński
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.