Obrona przez kulturę w świetle ogólnej klauzuli zawinienia – propozycja interpretacyjna

Streszczenie w języku polskim

Podobnie jak ludzie posiadają kulturowo zdeterminowane zwyczaje odnoszące się do tak prostych rzeczy jak chociażby sposoby powitania, tak samo kultura sięga do najgłębszych warstw ludzkiej działalności – tej związanej z wartościami, wzorcami zachowania i sankcjami odchylenia od tego wzorca. Anglosaska instytucja obrony przez kulturę stanowi przykład odpowiedzi systemu prawnego na sytuację, w której jednostka doświadcza konfliktu pomiędzy normą kulturową zinternalizowaną w procesie socjalizacji a normą prawną obowiązującą na terytorium, na którym obecnie żyje i przebywa. U podstaw obrony przez kulturę – zmniejszenia lub wyłączenia odpowiedzialności karnej osoby, która zachowuje się niezgodnie z normą prawną, zachowując lojalność wobec własnej normy kulturowej – leży przekonanie o tym, że nikt, nawet władza państwowa, nie ma na danym terytorium monopolu na wartości i powiązane z nimi zachowania. Jako jedną z płaszczyzn stosowania obrony przez kulturę wskazuje się płaszczyznę̨ zawinienia. Autorka stawia tezę̨ o możliwości zaistnienia sytuacji, w której oddziaływanie normy kulturowej jest tak silne, że de facto w znacznym stopniu wpływa na proces decyzyjny jednostki, stawiając ją w anormalnej sytuacji motywacyjnej. Podążając za tą tezą, stawia pytanie o możliwość ograniczenia stopnia winy jednostki działającej pod wpływem zinternalizowanej normy kulturowej, a także wskazuje potencjalną kwalifikację prawną takiej sytuacji – ogólną klauzulę zawinienia z art. 1 § 3 Kodeksu karnego. Proponowana interpretacja umożliwia uwzględnienie wpływu normy kulturowej na zachowanie sprawcy przestępstwa bez dodatkowych zabiegów legislacyjnych.