Czy perturbacje w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości powinny uzasadniać (retroaktywne) wydłużanie terminów przedawnienia karalności przestępstw?

Konrad Lipiński

Streszczenie w języku polskim


Interakcja ustawodawcy z materią przedawnienia, deklaratywnie powiązana ze stanem epidemii oraz stanem zagrożenia epidemicznego, skłania do zadania pytania ogólniejszej natury, czy i w jakim zakresie możliwe i zasadne jest wydłużanie karalności przestępstw w związku z perturbacjami w działalności organów wymiaru sprawiedliwości. W opracowaniu przyjęto w pierwszej kolejności perspektywę teoretyczną, poszukując uzasadnienia dla tego rodzaju modyfikacji, w dalszej zaś perspektywę dogmatyczną, próbując odpowiedzieć na pytanie, czy ingerencja taka byłaby możliwa w ramach obowiązującego systemu prawa, aby na końcu poddać ocenie konkretne już regulacje zawarte w tzw. ustawie covidowej.


Słowa kluczowe


karalność; przedawnienie; retroakcja; zasada zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa; proporcjonalność

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

Banasik K., Przedawnienie w prawie karnym w systemie kontynentalnym i anglosaskim, Warszawa 2013.

Budyn-Kulik M., Kulik M., Wybrane aspekty funkcjonowania konstytucyjnej zasady ochrony zaufania na gruncie prawa karnego w perspektywie internalizacji norm prawnych jako warunku jej efektywności, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. 25(1), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2016.25.1.181.

Giezek J., W sprawie modyfikowania terminów przedawnienia karalności, [w:] Problemy współczesnego prawa karnego i polityki kryminalnej. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Sienkiewicz, red. J. Brzezińska, K. Łucarz, M. Bojarski, Wrocław 2015.

Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia, Warszawa 2012.

Kluza J., Zawieszenie terminów przedawnienia karalności czynów zabronionych w czasie pandemii koronawirusa, „e-Palestra” 2020, nr 7.

Kmiecik R., Przewlekłość postępowania karnego a spoczywanie terminu przedawnienia (art. 104 § 1 k.k.), „Państwo i Prawo” 2005, z. 5.

Kulik M., Przedawnienie karalności i przedawnienie wykonania kary w polskim prawie karnym, Warszawa 2014.

Kulik M., Wydłużenie z mocą wsteczną terminu przedawnienia karalności. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 14 września 2022 r., I KZP 9/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023, nr 5.

Kulik M., Zasada odpowiedniego vacatio legis jako część zasady przyzwoitej legislacji – uwagi z perspektywy prawa karnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2021, nr 1.

Lipiński K., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.

Lipiński K., Modyfikacje terminów przedawnienia karalności przestępstw, przestępstw i wykroczeń skarbowych oraz wykroczeń w związku z epidemią COVID-19, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2020, nr 2.

Lipiński K., Retroaktywna modyfikacja terminów przedawnienia w związku z epidemią COVID-19. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 14 września 2022 r., I KZP 9/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023, nr 4.

Marszał K., Przedawnienie w prawie karnym, Warszawa 1972.

Nawrocki M., Wpływ zmian terminów przedawnienia na sytuację sprawcy. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 26.10.2017 r., II KK 192/17, „Przegląd Sądowy” 2019, nr 2.

Nita-Światłowska B., Światłowski A., Przeszkoda procesowa z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. wobec zmian terminów przedawnienia (kontekst konstytucyjny), „Państwo i Prawo” 2018, z. 10.

Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1998.

Sejm RP, VIII kadencja, Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, Druk sejmowy nr 32.

Tuleja P., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.

Wąsek A., W gąszczu problematyki przedawnienia w prawie karnym, [w:] Współczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwości. Księga ku czci Profesora Kazimierza Marszała, red. P. Hofmański, K. Zgryzek, Katowice 2003.

Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.

Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności jako granica prawa karania, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1999, nr 2.

Wronkowska S., Prawodawca racjonalny jako wzór dla prawodawcy faktycznego, [w:] Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, red. S. Wronkowska, M. Zieliński, Poznań 1990.

Wróbel W., Zmiana normatywna i zasady intertemporalne w prawie karnym, Kraków 2003.

Zoll A., Nowa kodyfikacja karna w świetle Konstytucji, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1997, nr 2.

AKTY PRAWNE

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2022, poz. 1028).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2023, poz. 1118).

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. 2022, poz. 1657, ze zm.).

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. 2021, nr 2095, ze zm.).

Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. 2020, poz. 875).

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021, poz. 1023).

Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny i niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022, poz. 2600).

ORZECZNICTWO

Uchwała SN z dnia 14 września 2022 r., I KZP 9/22, OSNK 2022, nr 11–12, poz. 39.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 10 maja 2021 r., II AKa 24/19, LEX nr 3358195.

Wyrok TK z dnia 12 grudnia 2023 r., P 12/22, OTK-A 2023, nr 101.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2025.72.1.61-76
Data publikacji: 2025-07-04 18:01:56
Data złożenia artykułu: 2024-05-23 11:15:22


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Konrad Lipiński

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.