Sprawiedliwość w ubezpieczeniu emerytalnym. Aspekty międzypokoleniowe oraz ekonomiczne

Streszczenie w języku polskim

W artykule rozpatrzono różne formuły sprawiedliwości w ubezpieczeniu emerytalnym. Opracowanie dowodzi, że dane formuła sprawiedliwości, realizowana przez system prawny, może podlegać zmianom wraz ze zmianami układu sił ekonomicznych i politycznych. W tym kontekście przedstawiono, że reforma emerytalna z 1999 roku została przeprowadzona z aprobatą społeczną, gdyż ekonomiczna stabilność systemu, a zwłaszcza nabytych praw emerytalnych, nie została zagrożona. Osiągnięto to przez zmiany zasady obliczania emerytur dla młodszych pokoleń, a prawne konsekwencje tych zmian mogą być widoczne dopiero w okresie współczesnym. Sprawiedliwość, którą stanowiono w formule „każdemu według wkładu pracy” oraz „każdemu według potrzeb”, jest obecnie realizowana w formule „każdemu według składki (wkładu składek)”. Po latach skutkuje to dużymi różnicami w sytuacji socjalnej młodszego i starszego pokolenia. Z czasem, gdy system emerytalny będzie coraz mniej wydolny, trzeba będzie dokonać wyboru, jakie inne zmiany są niezbędne, aby prawo emerytalne pozostawało sprawiedliwe dla wszystkich  – zmniejszyć korzyści osiągane przez generację  emerytów (ewentualnie wprowadzić dla nich dodatkowe) czy zwiększyć wielkość składek lub podatków.