Wyzwania akulturacji. Na przykładzie Stunden der Andacht Fanny Neudy

Agata Rybińska

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest przybliżenie twórczości Fanny Neudy – żydowskiej pisarki żyjącej w drugiej połowie XIX wieku na Morawach i w Wiedniu, a zwłaszcza jej dzieła – Stunden der Andacht. To pierwszy modlitewnik dla Żydówek napisany po niemiecku przez kobietę, wielokrotnie później wydawany, najczęściej gotykiem, ale także czcionką jidyszową i hebrajską. Odchodząc od modlitw po hebrajsku czy w jidysz, autorka musiała zmierzyć się z wyzwaniami procesu akulturacji językowej: nie tylko wyboru (i zmiany) języka oraz alfabetu, ale i tłumaczeń słów w tradycji żydowskiej niewypowiadanych (jak imię Boga) czy wieloznacznych wyrazów hebrajskich. W nazwach świąt i terminach religijnych zachowała hebraizmy. Obrazują one językową i religijną odmienność niemieckojęzycznych Żydów, ponadto potwierdzają ich złożoną tożsamość oraz stopniowe reformowanie liturgii i zwyczajów religijnych.

Słowa kluczowe


Stunden der Andacht; modlitewnik żydowski; Fanny Neuda; kobiety; Żydówki; akulturacja

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bibliografia podmiotowa

Neuda A., Eine Auswahl gottesdienstlicher Vortrage gehalten in der Synagoge zu Loschitz, Wien 1845.

Neuda F., Erzählungen und Dichtungen, Prag 1864.

Neuda F., Jugend-Erzählungen aus dem israelitischen Familienleben, Prag 1867, 1890.

Neuda F., Jugend-Erzählungen aus dem jüdischen Familienleben, Wien 1876.

Neuda F., Noami. Erzählung aus Davids Wanderleben, Prag 1864, 1899.

Neuda F., Stunden der Andacht. Ein Gebet- und Erbauungsbuch für Israels Frauen und Jungfrauen zur öffentlichen und häuslichen Andacht, so wie für alle Verhältnisse des weiblichen Lebens, Prag 1855, 1858.

Neuda, F., Stunden der Andacht. Gebetbuch für Mädchen und junge Frauen israelitischen Glaubens, Breslau1878.

[Neuda, F.], Sztunden der andacht. Ajn gebet- und erbaungsbuch fir izraels frojen und jungfrojen, zur effentlichen und heizlichen andacht, zo wi fir alle ferheltnisse des wejblichen lebens fon Fanni Nejda geb. Szmiedl, Prag 1859.

Bibliografia przedmiotowa

Antscherl M., Fanni Neuda, geb. Schmiedl. Zu ihrem 100. Geburtstage, „Dr. Bloch’s Wochenschrift:

Zentralorgan für die gesamten Interessen des Judentums“ 1919, nr 11, s. 173.

Baader B. M., Gender, Judaism, and Bourgeois Culture in Germany 1800-1870, Bloomington 2006.

Berland D., Who Was Fanny Neuda?, [na:] http://www.dinahberland.com/HOD-fannyneuda.shtml [data dostępu: 14.08.2013].

Blumesberger S., Fanny Neuda, [w:] Handbuch der österreichischen Kinder- und Jugendbuchautorinnen, t. 2: M-Z, red. S. Blumesberger, Wien 2014, s. 807–809.

Devotional Literature, [w:] Encyclopedia Judaica, [na:] http://www.jewishencyclopedia.com/articles/14286-tehinnah [data dostępu: 14.08.2013].

Die Konfirmationsfeier der weiblichen Jugend in ihrer hochwichtigen religiösen Bedeutung. In drei Konfirmations-Reden besprochen – nebst einem Anhang von Dr. Abr. Ad. Schmiedl, Wien 1903.

Gold H., Die Juden und Judengemeinde in Mährens in Vergangenheit und Gegenwart. Ein Sammelwerk, Brünn 1929 [na:] http://www.hugogold.com/moravia/moravia.pdf [data dostępu: 12.08.2013].

Gold H., Geschichte der Juden in Eibenschitz. Mit einem Beitrag zur Gelehrtengeschichte von Reg. Rat. Dr. B. Wachstein, [w:] idem, Die Juden und Judengemeinde in Mährens. Ein Sammelwerk, Brünn 1929, s. 183–192.

Gold H., Geschichte der Juden in Lomnitz, [w:] idem, Die Juden und Judengemeinde in Mährens in Vergangenheit und Gegenwart. Ein Sammelwerk, Brünn 1929, s. 307–315.

Gold H., Geschichte der Juden in Loschitz. Mit einem Beitrag zur Gelehrtengeschichte von Reg. Rat. Dr. B. Wachstein, [w:] idem, Die Juden und Judengemeinde in Mährens. Ein Sammelwerk, Brünn 1929, s. 317–320.

Goldschmied L., Geschichte der Juden in Prossnitz, [w:] Gold H., Die Juden und Judengemeinde in Mährens. Ein Sammelwerk, Brünn 1929, s. 491–504.

Hours of Devotion. Fanny Neuda’s Book of Prayers for Jewish Women, red. D. Berland, New York 2007.

Hours of Devotion: A Book of Prayers and Meditations, tł. M. Mayer, New York 1866.

Kayserling M., Die Jüdischen Frauen in der Geschichte, Literatur und Kunst, Leipzig 1879.

Kratz-Ritter B., Fanny Neuda (1819-1894), [w:] Jewish Women. A Comprehesive Historical Encyclopedia, [na:] http://jwa.org/encyclopedia/article/neuda-fanny [data dostępu: 14.08.2013].

Lamed M., Jelinek Y., Moravia, [na:] http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0014_0_14167.html [data dostępu 14.08.2013].

Mayer Moritz, [na:] http://www.jewishencyclopedia.com/articles/10516-mayer-moritz# [data dostępu: 24.09.2014].

Pieńkoś J., Przekład i tłumacz we współczesnym świecie, Warszawa 1993.

Polakovič D., Neuda, Fanny Schmiedl, [na:] http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Neuda_Fanny_Schmiedl [data dostępu: 14.08.2013].

Solomont E. B., Women’s Prayer Book Finds New Life, [na:] http://forward.com/articles/11581/women-s-prayer-book-finds-new-life/ [data dostępu: 14.08.2013].

Stunden der Andacht zur Beforderung wahren Christenthums und hauslicher Gottesverehrung,Magdeburg 1808.

Vielmetti N., Schmiedl Adolph Abraham, [w:] Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950, t. 10, s. 329-330, [na:] http://www.biographien.ac.at/oebl/oebl_S/Schmiedl_Adolph-Abraham_1821_1913.xml [data dostępu 14.08.2013].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2015.33.1.201
Data publikacji: 2016-06-01 09:40:36
Data złożenia artykułu: 2016-06-01 09:07:30


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1500
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 719

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Agata Rybińska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.