Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Eliza Orzeszkowa – Entuzjastka portretowania fizjonomicznego (część I)
Streszczenie w języku polskim
Artykuł dotyczy portretowania fizjonomicznego w powieści Elizy Orzeszkowej Na prowincji. Pisarka korzystała z traktatu Johanna Caspara Lavatera, a także z jego poglądów na kategorie piękna i brzydoty. Lavaterowska teoria była przykładem związku duszy i ciała; człowiek stawał się piękny dzięki określonemu rodzajowi wyznawanej moralności. Bohaterowie Orzeszkowej zawsze posiadali mniej lub bardziej rozbudowane portrety fizjonomiczne, które tłumaczyły ich charakter. Obserwacja człowieka zewnętrznego pozwalała autorce na odgadnięcie z oznak cielesnych (kształtu głowy, linii ust, wielkości oka, wyglądu czoła, zmarszczek etc.) człowieka wewnętrznego, jego natury, charakteru, wad i zalet. Pierwsza część analizowanej pod kątem fizjonomicznym powieści Na prowincji pokazuje wrażliwość artystyczną pisarki na kategorie piękna prawdziwego i fałszywego, na greckie kalos kagathos.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bachórz J., Karta z dziejów zdrowego rozsądku, czyli o fizjonomice w literaturze, „Teksty” 1976, nr 2, s. 85–105.
Chmielowski P., Powieści pani Elizy Oneszko, „Przegląd Tygodniowy” 1870, nr 1.
Courtine J.-J., Haroche C., Historia twarzy. Wyrażanie i ukrywanie emocji od XVI do początku XIX wieku, przeł. T. Swoboda, Gdańsk 2007.
Das Gesicht ist eine starke Organisation, hrsg. Von Petra Löffler und Leander Scholz, Köln 2004 (Mediologie, Bd. 10).
Dziechcińska H., Ciało, strój, gest w czasach renesansu i baroku, Warszawa 1996.
Lavater J. C., Physiognomische Fragmente zur Beförderung der Menschenkenntniβ und Menschenliebe, verkürzt herausgegeben von Johann Michael Armbruster, Bd. 1, mit vielen Kupfern, Winterthur 1783.
Mosse G. L., The Image of Man. The Creation of Modern Masculinity, Nowy Jork 1996.
Orzeszkowa E., Kilka uwag nad powieścią, [w:] eadem, Pisma krytycznoliterackie, zebr. i oprac. E. Jankowski, Wrocław-Kraków 1959.
Orzeszkowa E., Na prowincji, Warszawa 1965.
Pastuszka J., Charakter człowieka. Struktura, typologia, diagnostyka psychologiczna, Lublin 1962.
Sekrety Orzeszkowej, pod red. G. Borkowskiej, M. Rudkowskiej, I. Wiśniewskiej, Warszawa 2012.
Skorupa E., Twarze–emocje–charaktery. Literacka przygoda z wiedzą o wyglądzie człowieka, Kraków 2013.
Skorupa E., Zaułki literatury. Interpretacje tekstów kultury XIX i XX wieku, Kraków 2015.
Turasiewicz R., Studia nad pojęciem „kalos kagathos”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie” 1980, z. 41.
Ysabeau A., Lavater, Carus, Gall, Zasady fizjonomiki i frenologii. Wykład popularny o poznawaniu charakterów z rysów twarzy i kształtu głowy, z franc. tłum. i uzup. W. Noskowski, wyd. 2, Warszawa 1883.
Żmigrodzka M., Orzeszkowa 1841–1910, [w:] Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, t. 2, seria 4, pod red. K. Wyki, H. Markiewicza, I. Wyczańskiej, Warszawa 1966, s. 7–81.
Żmigrodzka M., Orzeszkowa. Młodość pozytywizmu, Warszawa 1965.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2016.34.1.41
Data publikacji: 2016-12-13 11:15:34
Data złożenia artykułu: 2016-05-09 11:17:16
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2016 Ewa Skorupa
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.