Masquer
Afficher tout
Envoyer cet article par courriel 
Na uniwersytecie, w szpitalu, w prosektorium…Gabriela Zapolska i Maria Szeliga o praktykowaniu medycyny przez kobiety
Résumé
Artykuł ukazuje kwestię stosunku Gabrieli Zapolskiej i Marii Szeligi do kształcenia uniwersyteckiego kobiet. Autorka omawia teksty obu pisarek pochodzące z 1889 roku: artykuły Zapolskiej W sprawie emancypacji i Paniom emancypantkom… odpowiedź, drukowane na łamach „Kuriera Warszawskiego”, i powieść Szeligi Na przebój. Ukazanie się tekstów Zapolskiej i Szeligi poprzedza uzyskanie przez dwudziestojednoletnią warszawiankę Karolinę Szulc (Caroline Schultze) na paryskiej Sorbonie stopnia doktora medycyny (w grudniu 1888 roku, na podstawie rozprawy Kobieta-lekarz w XIX wieku), co odnotowała prasa polska i zagraniczna. Debata nad rozprawą Szulcówny stała się głośna, m.in. za sprawą jej oponenta, sławnego autorytetu w zakresie neurologii, Jean-Martina Charcota, który odwołując się do stereotypów płciowych, podawał w wątpliwość możliwość wykonywania zawodu lekarza przez kobiety. Zapolska nie popierała idei uniwersyteckiego kształcenia kobiet i podważała szczerość ich intencji. Szeliga broniła kobiecych studiów wyższych. W powieści Na przebój ukazała początki pracy kobiet w zawodzie lekarza. By odeprzeć argument przeciwników o braku predyspozycji do praktykowania przez kobiety medycyny, mających rzekomo wynikać z ich natury, swoją bohaterkę, studiującą w Paryżu Polkę, Natalię Dormuntównę, zaprowadziła do szpitala i prosektorium, podkreślając rolę praktycznego przygotowania do zawodu.
Mots-clés
Texte intégral :
PDF (Język Polski)Références
A. Krz. [Anatol Krzyżanowski]. (1889). Kobieta-lekarz XIX wieku. Rozprawa doktoryzacyjna pani Karoliny Szulcówny. Tygodnik Mód i Powieści, 11, s. 81–82.
A. M. L. [Anna z Mycielskich Lisicka]. (1890). Z literatury powieściowej. Przegląd Polski, 1, 2, s. 395–398.
Bojczuk, Hanna. (2008). Kobiety-lekarki w Towarzystwie Lekarskim Warszawskim w latach 1875–1939. Część pierwsza – 1875–1905. Medycyna Nowożytna, 15, s. 139–157.
Brogowska, Bogumiła. (2019). Kwestia kobieca w refleksji Gabrieli Zapolskiej. W: Anna Janicka, Corinne Fourinier Kiss, Barbara Olech (red.), Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet, seria II: Perspektywa polska (s. 401–417). Białystok: Temida 2.
Chodźkiewicz, Władysław. (1887). Nowiny paryskie. Bluszcz, 46, s. 365–367.
Dobrowolski, Adam. (1890). Przeglądy literackie. Przegląd Tygodniowy, 11, s. 155–156.
Dr Karolina Schultzówna. (1889). Tygodnik Ilustrowany, 314, s. 12–13.
Esżet [Stanisław Żyżkowski]. (1889). To i owo (Mały felieton). Kolce, 7, s. 51.
Gawin, Magdalena. (2011). Przeciw emancypacji. Teksty Drugie, 4, s. 235–252.
J…z [Janina Kraków]. (1882). Kronika paryska. Przegląd Tygodniowy, 1, s. 10–11.
Janicka, Anna. (2013). Sprawa Zapolskiej. Skandale i polemiki. Białystok: Katedra Badań Filologicznych „Wschód-Zachód”, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku.
Janicka, Iwona. (2013). „Medycynierki, medyczki, lekarki” – dyskryminacja naukowa i zawodowa kobiet lekarek w wybranych państwach europejskich oraz USA w XIX wieku. Studia Historica Gedanensia, 6, s. 69–91.
Janion, Maria. (1996). Kobiety i duch inności. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Jeske-Choiński, Teodor. (1889). Kobieta o kobietach. Kurier Warszawski, 301, s. 1–2.
Jeż, Teodor Tomasz. (1890). Z niwy literackiej swojej i obcej. Głos, 16, s. 191–192.
K*. (1888). „Kobieta doktor” w XIX wieku. Kurier Codzienny, 3, s. 2–4.
Lorentowicz, Jan. (1935). Spojrzenie wstecz. Warszawa: Drukarnia Współczesna.
Offen, Karen. (2000). European Feminism 1700–1950. A Political History. Stanford: Stanford University Press.
Mackiewicz, Joanna. (1999). Pierwsze kobiety z dyplomem lekarza na terenie zaborów rosyjskiego i austriackiego. Medycyna Nowożytna, 6/2, s. 79–98.
Magnone, Lena. (2014). Maria Szeliga/Marya Chéliga: polska pisarka, francuska feministka? W: Krzysztof Fiołek (red.), Literatura niewyczerpana. W kręgu mniej znanych twórców polskiej literatury lat 1863–1914 (s. 275–286). Kraków: Universitas.
Markiewicz, Zygmunt, Sivert, Tadeusz. (1973). Melpomena polska na paryskim bruku. Teatralia polskie we Francji w XIX wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Morzkowska, Antonina. (1891). Studentki w powieści polskiej. Przegląd Tygodniowy, 2, s. 19–20.
Nossowska, Małgorzata. (2001). Świadectwo i tendencja. Korespondenci prasy warszawskiej o III Republice Francuskiej (1875–1914). Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Wydawnictwo „Morpol”.
Ogilvie, Marilyn, Harvey, Joy (ed.). (2003). Bertillon, Caroline Schultze (1867–1900s). W: The Biographical Dictionary of Women in Science. Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century. Vol. 1 (p. 247). New York–London: Routledge.
Ossowska, Danuta. (2014). Literacki portret pierwszych polskich studentek (kontekst emancypacyjny). Prace Literaturoznawcze, 2, s. 151–162.
Poseł Prawdy [Aleksander Świętochowski]. (1889). Liberum veto. Prawda, 17, s. 203.
Prus, Bolesław. (1888). Kronika tygodniowa. Kurier Codzienny, 356, s. 1–3.
Rowińska, Anna. (2016). Wątki artystyczne w fotografii histerii Jean-Martina Charcota. Amor Fati, 1(5), s. 187–217.
Starża [Janina z Trylskich Zakrzewska]. (1889). Kronika powszechna. Kłosy, 1227, s. 11–12 i 14.
Suesser, Ignacy. (1890). Z piśmiennictwa. Izraelita, 21, s. 205–206.
Szeliga, Maria. (1889). Na przebój. Powieść współczesna. Kraków: Nakładem Dwutygodnika Ilustrowanego „Świat”.
Szeliga, Maria. (1891). Sprostowanie. Przegląd Tygodniowy, 9, s. 113–114.
W.W. [Cezaryna Wojnarowska]. (1888/1889). Kobieta adwokat i lekarz. Przegląd Tygodniowy, 1, s. 5–6.
Walewska, Cecylia. (1930). W walce o równe prawa. Nasze bojownice. Warszawa: „Kobieta Współczesna”.
Warszawianka w Uniwersytecie Paryskim. (1888). Kurier Codzienny, 349, s. 4.
Winiarski, Leon. (1890). Apoteoza czy satyra? Prawda, 38, s. 449–450.
Zapolska, Gabriela. (1889a). W sprawie emancypacji. Szkic. Kurier Warszawski, 104, s. 1–2; nr 106, s. 1–2.
Zapolska, Gabriela. (1889 b). Paniom emancypantkom… odpowiedź. Kurier Warszawski, 122, s. 1–2; 123, s. 1–2.
[Zapolska, Gabriela]. (1890). Echa warszawskie. Przegląd Tygodniowy, 3, s. 35–36.
Zapolska, Gabriela. (1892). Listy paryskie. Przegląd Tygodniowy, 23, s. 278–280.
Zapolska, Gabriela. (1958). Publicystyka, cz. 1. Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zapolska, Gabriela. (1959). Publicystka, cz. 2. Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zapolska, Gabriela. (1970). Listy. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zyzma [Edward Przewóski]. (1890). Sprawozdania literackie. Przegląd Literacki dod. Kraju, 17, s. 15–16.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2023.41.1.59-74
Date of publication: 2023-10-25 14:22:10
Date of submission: 2023-02-28 22:24:23
Statistiques
Indicateurs
Renvois
- Il n'y a présentement aucun renvoi.
Droit d'auteur (c) 2023, Renata Stachura-Lupa
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.