Czas niemyślenia. O (braku) pewnej kategorii w powieści psychologicznej dwudziestolecia międzywojennego na przykładzie "Zazdrości i medycyny" Michała Choromańskiego

Jan Zdunik

Résumé


Niniejszy artykuł dotyczy powieści Michała Choromańskiego Zazdrość i medycyna. Uwagę poświęcam kategorii myślenia – podstawowej dla nowoczesnej powieści psychologicznej. W pierwszej części pracy omawiam recepcję powieści i przypominam najważniejsze tropy interpretacyjne. Następnie wprowadzana zostaje teoria brytyjskiego psychoanalityka Wilfreda Ruprechta Biona i opisane zostają jej najważniejsze elementy (funkcja alfa i funkcja beta, reverie). Według Biona są one konieczne do poznawczego i emocjonalnego opracowania pierwotnego doświadczenia popędowego i jego przetworzenia w elementy myślenia. W kolejnej części poszczególne kategorie myśli Biona o myśleniu zostają zastosowane do interpretacji powieści Choromańskiego. Z przeprowadzonych analiz wynika, że bohaterowie powieści, szczególnie Widmar i Tamten, nie są w stanie poddać swojego doświadczenia twórczemu namysłowi – reverie. Krótko mówiąc: nie myślą. Tym samym nieprzetworzone bodźce popędowe powodują ich szaleństwo.


Mots-clés


Michał Choromański; Wilfred Ruprecht Bion; psychoanaliza; reverie

Texte intégral :

PDF (Język Polski)

Références


Bion, Wilfred. (2011). Uczenie się na podstawie doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Choromański, Michał. (1972). Zazdrość i medycyna. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Choromański, Michał. (2021). Memuary. Warszawa: Wydawnictwo Estmator.

Dąbrowski, Mieczysław. (1995). Polska awangarda prozatorska. Warszawa: Wydawnictwo Semper.

Domagalski, Jerzy. (1995). Proust w literaturze polskiej do 1945 roku. Warszawa: Wydawnictwo IBL.

Dybel, Paweł (red.). (2018). Powinowactwa z epoki. Związki polskiej literatury modernizmu i międzywojnia z psychoanalizą. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Fik, Ignacy. (1961). Literatura choromaniaków. W: Ignacy Fik, Wybór pism krytycznych (s. 127–134). Warszawa: Książka i Wiedza.

Filutowska, Katarzyna. (2018). Tożsamość narracyjna jako empiryczna podmiotowość: McIntyre, Taylor, Ricoeur. Warszawa: PWN.

Frajlich, Anna. (2020). Jealousy, Sex and Character: Michał Choromański and Otto Weininger. W: Anna Frajlich, The Ghost of Shakespeare: Collected Essays (s. 123–132). Boston: Academic Studies Press.

Galant, Arleta. (2020). Nogi. Męskość i niepełnosprawność w „Szpitalu czerwonego krzyża” Michała Choromańskiego. Przestrzenie Teorii, 34, s. 345–356.

Głowiński, Michał. (1977). Leśmian. Poezja śmierci. Teksty, 56, s. 98–115.

Jabłońska-Dzierża Joanna, Łodej-Sobańska Wiesława, Marczewska, Joanna, Pawlik, Jerzy. (2018). Podstawowe procesy i zjawiska w terapeutycznej grupie analitycznej. W: Jerzy Pawlik (red.), Psychoterapia analityczna. Procesy i zjawiska grupowe (s. 57–106). Warszawa: Eneiteia.

Jakowska Krystyna. (1992). Międzywojenna powieść perswazyjna. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Janiuk, Jerzy. (2005). Terminologia i problematyka medyczna we wczesnych (1931–1939) utworach Michała Choromańskiego. Medycyna Nowożytna, 12/1, s. 19–51.

Keff, Bożena. (2001). Postać z cieniem. Portrety Żydówek w polskiej literaturze. Warszawa: Wydawnictwo SIC.

Kłosińska, Krystyna. (1988). Powieści o wieku nerwowym. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.

Kołaczkowski, Stefan. (1932). Literatura polska w 1932 r. Rocznik Literacki, 1, s. 9–20.

Konkowski Andrzej. (1980). Michał Choromański. Warszawa: PIW.

Kraskowska, Ewa. (1999). Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Łapiński, Michał. (2010). Wstęp do wydania polskiego. W: Wilfred Bion, Uwaga i interpretacja (s. 9–44). Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Łapiński, Michał. (2011). Wstęp do wydania polskiego. W: Wilfred Bion, Uczenie się na podstawie doświadczenia (s. 9–22). Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Łodej-Sobańska, Wiesława. (2013). Grupa – obiekt pomieszczany i pomieszczający. W: Małgorzata Sosnowska, Anna Jastrzębska, Edyta Fira-Krempa (red.), Myślenie grupowo-analityczne w praktyce klinicznej (s. 125–140). Warszawa: Oficyna Ingenium.

O’Shaughnessy, Edna. (2012). Psychoza: niemyślenie w dziwacznym świecie. W: Robin Anderson (red.), Kliniczne wykłady na temat teorii Klein i teorii (s. 106–120). Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Ogden, Thomas. (2019). Czytanie Biona. W: Ogden Thomas, Twórcze odczytania. Eseje o inspirujących tekstach analitycznych (s. 123–146). Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Pistiner de Cortinas, Lia. (2018). Uczenie się na podstawie doświadczenia – funkcja alfa i zamyślenie. W: Lia Pistiner de Cortinas, O rozwoju umysłu. Idee Biona i przekształcenia w psychoanalitycznej praktyce klinicznej (s. 141–158). Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Piwiński, Leon. (1932). Powieści. Rocznik Literacki, 1, s. 54–91.

Ratuszna, Hanna. (2017). Melancholik, „człowiek niewypowiedziany” – uwagi o podmiocie literackim w młodopolskiej powieści psychologicznej. W: Marzena Cyzman, Anna Skubaczewska-Pniewska, Dariusz Brzostek (red.), Od Lema do Sienkiewicza (z Ingardenem w tle). Prace literaturoznawcze ofiarowane profesorowi Andrzejowi Stoffowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin (s. 387–412). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Roitman, Mark. (2018). Koncepcja identyfikacji projekcyjnej w rozumieniu procesów interpersonalnych i grupowych. W: Wiesława Łodej-Sobańska (red.), Analiza grupowa. Materiały szkoleniowe (s. 126–136). Warszawa: Instytut Analizy Grupowej „Rasztów”.

Schultze, Sydney. (1983). Choromański’s „Jealousy and Medicine”. The International Fictional Review, 10(1), s. 15–18.

Segal, Hanna. (2005). Wprowadzenie do teorii Melanie Klein. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Setlak, Wiesław. (2018). Id, ego i deficyt superego w obrazie bohaterów powieści ,,Zazdrość i medycyna” Michała Choromańskiego. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia De Cultura, 10(2), s. 133–148.

Sołtysik, Marek. (1989). Świadomość to kamień. Kartki z życia Michała Choromańskiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Speina, Jerzy. (1988). Motywacyjna funkcja paradoksu w powieści psychologicznej. W: Jerzy Speina, Literatura w perspektywie psychologii (s. 5–20). Toruń: Wydawnictwo Naukowe.

Spillius, Elizabeth-Both. (2012). Identyfikacja projekcyjna w doświadczeniu klinicznym. W: Rob Anderson (red.), Kliniczne wykłady na temat teorii Klein i teorii Biona (s. 75–90). Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Stryjczyk, Joanna. (2018). Emancypacja i medycyna. Seks i histeria u Choromańskiego. W: Paweł Dybel (red.), Powinowactwa z epoki. Związki polskiej literatury modernizmu i międzywojnia z psychoanalizą (s. 273–284). Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Szkudlarek, Joanna. (2018). Język psychozy. Dadaizm a teoria psychoanalityczna Wilfreda Ruprechta Biona. Przestrzenie Teorii, 29, s. 235–249.

Vermote, Rudi. (2021). Czytanie Biona. Warszawa: Wydawnictwo Ingenium.

Wysłołuch, Seweryna. (1977). Proza Michała Choromańskiego. Wrocław: Ossolineum.

Zawodziński, Karol Wiktor. (1937). Blaski i nędze realizmu powieściowego w latach ostatnich. Warszawa: Skład Główny Dom Książki Polskiej.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2022.40.2.95-110
Date of publication: 2022-12-28 12:58:40
Date of submission: 2022-06-11 22:35:11


Statistiques


Visibilité des résumés - 653
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 551

Indicateurs



Renvois

  • Il n'y a présentement aucun renvoi.


Droit d'auteur (c) 2022, Jan Zdunik

Licence Creative Commons
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.