Zmieniać przyszłość. Utopianizm na łamach „Młodego Technika”

Kinga Wyskiel

Résumé


Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska utopianizmu na przykładzie tekstów ukazujących się w czasopiśmie „Młody Technik” w latach 1975–1985. W pracy przywołuje się ustalenia czołowych badaczy utopian studies oraz polskich teoretyków utopii. Teksty przeanalizowano pod kątem uobecniania się w nich narracji pragnieniowej. Zwrócono także uwagę na problematykę podejmowaną w artykułach. Przeprowadzone analizy pokazują silną obecność utopianizmu na łamach „Młodego Technika” w schyłkowej fazie PRL-u. Skłaniają do zrewidowania dotychczasowego negatywnego spojrzenia na utopię i dostrzeżenia jej konstruktywnego waloru, ujawniającego się najwyraźniej w ramach utopianizmu. Utopianizm jest jednym z ważniejszych resentymentów ponowoczesności.


Mots-clés


utopianizm; utopia; „Młody Technik”; pragnienie; publicystyka; PRL

Texte intégral :

PDF (Język Polski)

Références


Apprich, Clemens. (2017). Technotopia: A Media Genealogy of Net Cultures. London–New York: Rowman & Littlefield International.

Bakke, Monika. (2010). Posthumanizm: człowiek w świecie większym niż ludzki. W: Jacek Sokolski (red.), Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych (s. 337–357). Warszawa: Neriton.

Balcerzan, Edward. (2013). Paraliteratura. Obszar trzeci, a właściwie pierwszy. W: Edward Balcerzan, Literackość: modele, gradacje, eksperymenty (s. 351–380). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Barczyk, Jan. (1975a). Kiedy doczekamy się robotów? O potrzebie konstruowania maszyn zastępujących człowieka przy pracy. Młody Technik, 1, s. 59–66.

Barczyk, Jan. (1975b). Kiedy doczekamy się robotów? O budowie maszyny manipulacyjnej. Młody Technik, 2, s. 58–65.

Barczyk, Jan. (1975c). Kiedy doczekamy się robotów? Roboty dzisiaj i w najbliższej przyszłości. Młody Technik, 3, s. 58–67.

Barczyk, Jan. (1978). Doczekaliśmy się robotów. Automatyczne manipulatory w Polsce. Młody Technik, 2, s. 21–27.

Bauman, Zygmunt. (2018). Retrotopia. Jak rządzi mami przeszłość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Beevers, Robert. (1988). The Garden City Utopia: a Critical Biography of Ebenezer Howard. Houndmills–Basingstoke–Hampshire–London: Macmillan Press.

Białobrzeski, Romuald. (1978). O przewidywaniu w technice. Młody Technik, 1, s. 20–21.

Blaim, Artur. (1997). Aesthetic Objects and Blueprints: English Utopias of the Enlightenment. Lublin: Maria Curie-Skłodowska University Press.

Czapliński, Przemysław. (2001). Stanisław Lem – spirala pesymizmu. Teksty Drugie, 6, s. 59–75.

Eco, Umberto. (1989). Nauka i fantastyka. W: Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction (s. 170–178). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Gajewska, Grażyna. (2010). Arcy-nie-ludzkie. Przez science fiction do antropologii cyborgów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Głos, Łukasz. (2017). Na pograniczu literatury. Z problemów literackości w sztuce XXI wieku. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, XXXV, s. 91–101.

Głowiński, Michał. (1998). Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Głowiński, Michał. (2010). Publicystyka. W: Janusz Sławiński (red.), Słownik terminów literackich (s. 167). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Goliński, Zbigniew. (1991). Publicystyka. W: Teresa Kostkiewiczowa (red.), Słownik literatury polskiego oświecenia (s. 189–192). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Goreniowa, Anna. (1970). Funkcje ideologiczne narracyjnej formy utopii. W: Jan Trzynadlowski (red.), Literatura i metodologia (s. 177–192). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Howard, Ebenezer. (2015). Miasta-ogrody jutra. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej.

Jameson, Fredric. (2011). Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Juszczyk, Andrzej. (2014). Stary, wspaniały świat. O utopiach pozytywnych i negatywnych. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Kadz-Palczewski, Juliusz. (1958). O utopijności i antyutopijności. Szkic historyczny. Kwartalnik Neofilologiczny, XV(2), s. 155–168.

Kisielewska, Alicja, Kostaszuk-Romanowska, Monika, Kisielewski, Andrzej (red.). (2017). PRL-owskie re-sentymenty. Gdańsk: Katedra Wydawnictwo Naukowe.

Kowalska, Aniela. (1987). Od utopii do antyutopii. Warszawa: WSiP.

Kumar, Krishan. (1991). Utopianism. Minneapolis: Open University Press.

Lem, Stanisław. (2003), Fantastyka i futurologia. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Leś, Mariusz M. (2008). Fantastyka socjologiczna. Poetyka i myślenie utopijne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Levitas, Ruth. (2010). The Concept of Utopia. Bern: Peter Lang.

Levitas, Ruth. (2013). Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society. New York: Palgrave Macmillan.

Maj, Krzysztof M. (2014a). Utopia, czyli tam i z powrotem. O założeniach światotwórczych narracji eu- i dystopijnych. Wielogłos, 3(21), s. 37–49.

Maj, Krzysztof M. (2014b). Eutopie i dystopie. Typologia narracji utopijnych z perspektywy filozoficznoliterackiej. Ruch Literacki, 2, s. 153–174.

Maj, Krzysztof M. (2019a). Antyutopia – o gatunku, którego nie było. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 4, s. 9–29.

Maj, Krzysztof M. (2019b). Światotwórstwo w fantastyce. Od przedstawienia do zamieszkiwania. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Markiewicz, Henryk. (1984). Odbiór i odbiorca w badaniach literackich. W: Henryk Markiewicz, Wymiary dzieła literackiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Miczka, Tadeusz. (2018). Rzeczywistość wirtualna jako utopia. Er(r)go. Teoria-Literatura-Kultura, 36, s. 11–25.

Mioduszewska, Walentyna. (1982). Technika i ekologia. Młody Technik, 4, s. 6–12.

Poradzisz, Adam. (1980). Technika i życie. Młody Technik, 7–8, s. 22–25.

Poradzisz, Adam. (1983). Pomoc niepełnosprawnym. Młody Technik, 4, s. 36–40.

Przyrowski, Zbigniew. (1976). Dlaczego i jak staramy się w „Młodym Techniku” popularyzować historię nauki i techniki?. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 3, s. 449–454.

Sargent, Lyman Tower. (1975). Utopia – The Problem of Definition. Extrapolation, 2, pp. 137–148.

Sargent, Lyman Tower. (1994). The Three Faces of Utopianism Revisited. Utopian Studies, 1, s. 1–37.

Sargent, Lyman Tower. (2010). Utopianism: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.

Szolginia, Witold. (1975). Oblicze miast przyszłości. Młody Technik, 11–12, s. 28–36.

Szolginia, Witold. (1976a). Polskie osiedla przyszłości. Młody Technik, 10, s. 6–14.

Szolginia, Witold. (1976b). Polskie domy przyszłości. Młody Technik, 11, s. 22–30.

Szulczewski, Michał. (1964). Publicystyka. W: Bartłomiej Golka, Mieczysław Kafel, Zbigniew Mitzner (red.), Teoria i praktyka dziennikarstwa. Wybrane zagadnienia. Warszawa: PWN.

Tokarczyk, Roman Andrzej. (1995). Polska myśl utopijna. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Tokarczyk, Roman. (2010). Współczesne doktryny polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.

Trzynadlowski, Jan. (1976). Publicystyka. W: Julian Maślanka (red.), Encyklopedia wiedzy o prasie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Tyszka, Krzysztof. (2009). Czy żyjemy w epoce „śmierci utopii”?. Kultura i Społeczeństwo, 1, s. 83–103.

Wolny-Zmorzyński, Kazimierz, Kaliszewski, Andrzej, Furman, Wojciech. (2008). Gatunki dziennikarskie: teoria, praktyka, język. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2022.40.1.97-114
Date of publication: 2022-09-29 11:56:03
Date of submission: 2021-10-12 23:35:56


Statistiques


Visibilité des résumés - 603
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 361

Indicateurs



Renvois

  • Il n'y a présentement aucun renvoi.


Droit d'auteur (c) 2022, Kinga Wyskiel

Licence Creative Commons
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.