Wpływ instytucji literackich na genezę utworów. "Księżniczka" Zofii Urbanowskiej jako „owoc spadły z drzewa konkursowego”

Iwona Przybysz

Résumé


Celem artykułu jest zbadanie, jaki wpływ na proces powstawania dzieła literackiego oraz jego kształt mogły wywierać zewnętrzne uwarunkowania życia literackiego w postaci konkursu literackiego. W tym świetle odczytywana jest w tekście powieść Zofii Urbanowskiej Księżniczka z 1886 roku, która zajęła pierwsze miejsce w konkursie na powieść dla dorastających dziewcząt imienia Pauliny Krakowowej. W tekście analizowane są kryteria oceny dzieł literackich w tym konkursie w kontekście dyskusji wokół kształtu literatury dziecięcej i młodzieżowej drugiej połowy XIX wieku oraz kulturowego wizerunku kobiety. Wskazuje się także, w jakim stopniu Księżniczka jako gotowa powieść stanowi próbę dostosowania się do narzuconego przez komisję konkursową schematu oraz inne źródła inspiracji (biograficzne, kulturowe itd.), pozwalające Urbanowskiej na stworzenie autonomicznej całości.


Mots-clés


konkurs literacki; życie literackie; powieść dla dorastających dziewcząt; kobieta; Zofia Urbanowska; Paulina Krakowowa z Radziejowskich

Texte intégral :

PDF (Język Polski)

Références


Alighieri, Dante. (1978). Boska komedia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Budrewicz, Tadeusz, Bukowski, Paweł, Stachura-Lupa, Renata (red). (2010). Upominki od narodu. Jubileusze, rocznice, obchody pisarzy. Żarnowiec: Muzeum Marii Konopnickiej.

Cieślikowski, Jerzy. (1985). Literatura czwarta. O naturze i sposobach istnienia literatury dla dzieci. W: Jerzy Cieślikowski, Ryszard Waksmund (red.), Literatura osobna (s. 9–21). Warszawa: Nasza Księgarnia.

Górnicka-Boratyńska, Aneta. (2018). Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863–1939). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.

Kaniowska-Lewańska, Izabela. (1975). Literatura dla dzieci i młodzieży do roku 1864. Zarys rozwoju, wybór materiałów. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Kapuścińska-Kmiecik, Nina. (2014). „Kto garstką ziemię nosi, góry się doczeka” – problematyka wychowawcza na łamach czasopisma „Zorza. Dziennik młodemu wiekowi poświęcony” Pauliny Krakowowej i Walentyny Trojanowskiej. W: Iwonna Michalska, Grzegorz Michalski (red.), Działalność instytucji wydawniczych na rzecz oświaty i edukacji w XIX i początkach XX wieku (s. 281–298). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kraków, Paulina. (1839). Pamiętniki młodej sieroty. Warszawa: Księgarnia Biura Informacyjnego.

Kraków, Paulina. (1845). Wspomnienia wygnanki. Warszawa: Drukarnia S. Olgerbranda.

Kraków, Paulina. (1857). Kobieta. W: Wieniec. Pismo zbiorowe ofiarowane Stanisławowi Jachowiczowi przez pierwszych kraju autorów oraz licznych jego przyjaciół i wielbicieli. T. 1. Warszawa: Drukarnia Alexandra Gins.

Kosmowska, Barbara. (2001). Koniec sporu o „Księżniczkę”. Z dziejów recepcji powieści Zofii Urbanowskiej. W: Bogdan Mazan, Zbigniew Przybyła (red.), Świętochowski i rówieśnicy: Kotarbiński, Urbanowska, Zalewski. Sesja w 150. rocznicę ich urodzin (s. 333–352). Kraków: Księgarnia Akademicka.

Kosmowska, Barbara. (2019). Na służbie u Kopciuszka. Biografia Zofii Urbanowskiej. Łódź: Wydawnictwo Seditava.

Ku uczczeniu śp. Pauliny Krakowowej. (1882). Tygodnik Ilustrowany, 332, s. 287.

Kulczycka-Saloni, Janina. (1976). Życie literackie Warszawy w latach 1864–1892. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Nosek, Anna. (2010). „Miejsca wspólne” w krytyce literatury dla dzieci i młodzieży do roku 1918. W: Grażyna Borkowska, Magdalena Rudkowska (red.), Dyskursy krytycznoliterackie 1764–1918. Wokół „Słownika polskiej krytyki literackiej” 1 (s. 287–299). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Osiński, Dawid Maria. (2018). Pozytywistów dziedzictwo Oświecenia. Kierunki i formy recepcji. Lublin: Wydawnictwo Episteme.

Paja, Agnieszka. (2016). XIX. Tożsamość czytelniczki. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Rzętkowski, Stanisław Marek. (1886). Księżniczka, powieść, przez Z. Urbanowską. Nakład Gebethnera i Wolffa w Warszawie. Tygodnik Ilustrowany, 156, s. 414–415.

Tomczok, Paweł. (2018). Literacki kapitalizm. Obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Urbanowska, Zofia. (1886). Księżniczka. Powieść uwieńczona nagrodą konkursową. Kraków-Warszawa: Gebethner i Wolff.

Waksmund, Ryszard. (1988). Literatura pokoju dziecinnego. Warszawa: Nasza Księgarnia.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2021.39.1.113-125
Date of publication: 2021-12-18 09:04:14
Date of submission: 2021-03-01 10:48:52


Statistiques


Visibilité des résumés - 883
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 507

Indicateurs



Renvois

  • Il n'y a présentement aucun renvoi.


Droit d'auteur (c) 2021, Iwona Przybysz

Licence Creative Commons
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.