Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
„Wrota” na pograniczu polsko-ruskim w kontekście znanej bitwy polsko-ruskiej w 1266 r. w nieznanym miejscu. Glosa do dyskusji nad lokalizacją
Streszczenie w języku polskim
Zainteresowanie badawcze „Wrotami”, czyli przejściem na granicy polsko-ruskiej w okresie wczesnego średniowiecza, ma długą (od XIX stulecia), choć nie ciągłą tradycję. Dopiero ostatnie odkrycie na Roztoczu Zachodnim grodziska na wyniesieniu Czubatej Góry w Kawęczynie (gm. Szczebrzeszyn, pow. zamojski) ponownie zwróciło uwagę na możliwość doszukiwania się tego przejścia na pograniczu Roztocza Szczebrzeszyńskiego i Roztocza Gorajskiego. Celem artykułu było wskazanie, na ile prawdopodobna jest taka teza. Zebranie danych ze źródeł pisanych – zarówno polskich, jak i ruskich – oraz rozpatrzenie ich w kontekście bitwy ruskiego księcia Szwarna z księciem polskim Bolesławem Wstydliwym w 1266 r., a także w odniesieniu do obecnego odkrycia sprawia, że na nowo powinniśmy wznowić dyskusję na tak istotny temat, jakim jest topografia pogranicza polsko-ruskiego w XIII w. Rezultaty takiej dyskusji mogą istotnie wpłynąć na rozpoczęcie badań archeologicznych w omawianej przestrzeni.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Source commentaries
Jana Długosza kanonika krakowskiego Dziejów polskich ksiąg dwanaście, t. 4, ks. 6, przeł. K. Mecherzyński, Kraków 1868.
Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I, red. i kom. F. Piekosiński, Kraków 1876 (t. II, red. i kom. F. Piekosiński, Kraków 1887).
Kronika halicko-wołyńska. Kronika Romanowiczów, przeł., wstęp i kom. D. Dąbrowski, A. Jesupović, Kraków–Warszawa 2017.
Kronika Wielkopolska, przeł. K. Abgarowicz, wstęp i kom. B. Kürbis, Kraków 2010.
Zbiór dokumentów Małopolskich, red. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kuraś, cz. 4–6, Wrocław 1969–1974.
Historical cartography
Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, Warszawa 1839, scale 1:126 000.
Unpublished works
Banasiewicz E., Podgórska-Czopek J., AZP 89-85, Zamość 1990.
Bednarski D., Niedźwiadek R., Tkaczyk J., Zimny P., Kawęczyn, gm. Szczebrzeszyn. Opinia po badaniach weryfikacyjno-sondażowych domniemanego grodziska, stanowisko AZP 90-85/20-2, Lublin 2017 (documentation from the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Lublin, Branch in Zamość).
Bober J., AZP 90-85, Zamość 1990.
Buszewicz J., Kuśnierz J., Urbański A., Waszkiewicz J., AZP 88-84, Zamość 1989.
Buszewicz J., Urbański A., Waszkiewicz J., AZP 88-85, Zamość 1989.
Buszewicz J., Urbański A., Waszkiewicz J., AZP 89-84, Zamość 1990.
Hoczyk-Siwkowa S., AZP 89-85, Lublin 1981.
Koman W., AZP 87-83, Zamość 1989.
Koman W., AZP 87-84, Zamość 1989.
Kuśnierz J., Urbański A., AZP 88-84, Zamość 1989.
Libera J., AZP 89-81, Lublin 1993.
Niedźwiadek R., Rejniewicz Ł., Rozwałka A., AZP 87-82, Lublin.
Niedźwiedź J., AZP 87-83, Zamość 1999.
Niedźwiedź J., AZP 85-82, Zamość 2002.
Niedźwiedź J., AZP 86-82, Zamość 2003.
Siembida M., Osadnictwo wczesnośredniowieczne na Roztoczu Zachodni, Lublin 2013 (Master’s thesis written under the supervision of M. Florek, Archives of the Institute of Archeology MCSU).
Taras H., AZP 89-83, Lublin 1998.
Wichrowski Z., AZP 86-81, Kraśnik 1997.
Wichrowski Z., AZP 87-81, Kraśnik 1998.
Wichrowski Z., AZP 88-83, Kraśnik 1999.
Wichrowski Z., AZP 89-82, Kraśnik 2002.
Wichrowski Z., AZP 88-82, Kraśnik 2003.
Wichrowski Z., AZP 88-81, Kraśnik 2006.
Literature
Bagińska J., Piotrowski M., Wołoszyn M., Skarby biżuterii, [in:] Czerwień – gród między Wschodem a Zachodem. Katalog wystawy, red. J. Bagińska, M. Piotrowski, M. Wołoszyn, Tomaszów Lubelski–Leipzig–Lublin–Rzeszów 2012.
Baran O., Rozwój sieci ośrodków grodowo-miejskich Księstwa Włodzimierskiego w XIII i pierwszej połowie XIV w., [in:] Stientia nihil est quaqm veritatis imago. Studia ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Sochacka, P. Jusiak, Lublin 2014.
Bugay D., Y bѧshetʹ Vorota proshly: pro bytvu rusʹkykh ta polʹsʹkykh viysʹk 1266 r., “Colloquia Russica. Series I, vol. 9: Rus’ and Poland (10th–14th centuries)”. Publication from the 9th International Scientific Conference, Przemyśl, 5–8 December 2018, eds. V. Nagirnyy, T. Pudłocki, Kraków 2019, attachment 2.
Bunin A.I., Gde nahodilis'ʹ vorota, upominaemye v letopisi v 1268 g., „Izvestiâ XI Arheologičeskogo sʺyezda” 1899, № 2.
Buraczyński J., Roztocze. Dzieje osadnictwa, Lublin 2008.
Buraczyński J., Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin 2002.
Dunin-Wąsowicz T., Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wyb. i red. A. Janeczek, posłowie M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa 2011.
Dunin-Wąsowicz T., Zmiany topografii osadnictwa wielkich dolin na Niżu Środkowoeuropejskim w XIII wieku, Wrocław 1974.
Dunin-Wąsowicz T., Podwińska Z., Changes in rural landscape of Poland till 1200 in the light of archaeological research, “Geographia Polonica” 1978, vol. 38.
Gurba J., Banasiewicz E., Florek M., Gołub S., Rozwałka A., Formowanie się wczesnośredniowiecznego osadnictwa Polski środkowowschodniej, „Annales UMCS. Sectio F” 1995, t. 50.
Jahn A., Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd, „Prace Geograficzne” 1956, t. 7.
Janeczek A., Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Warszawa 1993.
Krypʹyakevych I., Halytsko-Volynsʹke knyazivstvo, Lviv 1999.
Kuśnierz J., Militaria z Czermna nad Huczwą. Próba rekonstrukcji sposobu ataku Tatarów na gród (w 1240 r.) na podstawie dotychczasowych badań archeologicznych, „Acta Militaria Mediaevalia” 2005, t. 1.
Lyaska V.M., «…zemlya Bozhiyai tvoya i gorodi tvoi…»: Vsevolozhskaya volost' knyazya Vladimira Vasil'kovicha (istoriko-arkheologicheskoye issledovaniye), „Rossica Antiqua” 2013, vol. 1.
Lyaska V., Pogoralsky Y., Pogranicze polsko-ruskie we wczesnym średniowieczu na Lubelszczyźnie / Skarby z przeszłości / Praca zbiorowa pod red. E. Banasiewicz-Szykuły, Lublin: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie, 2009 – 168 s., „Materialy i doslidzhennya z arkheolohiyi Prykarpattya i Volyni” 2011, vol. 15.
Makarski W., Pogranicze polsko-ruskie do połowy wieku XIV. Studium językowo-etniczne, Lublin 1996.
Peleshchyshyn M., Novi vidomosti pro litospysne urochyshche „Vorota” na Yavorivshchyni, „Visnyk Lʹvivsʹkoho universytetu. Seriya istoriya” 1993, vol. 29.
Pleszczyński A, Podłoże polityczne i ideowe fundacji Bolesława Wstydliwego dla zakonu klarysek w Zawichoście, [in:] Peregrinatio ad veritatem. Studia ofiarowane Profesor Aleksandrze Witkowskiej OSU z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. U. Borkowska, C. Deptuła, R. Knapiński, Z, Piłat, E. Wiśniowski, Lublin 2004.
Pogranicze polsko-ruskie we wczesnym średniowieczu na Lubelszczyźnie, red. E. Banasiewicz-Szykuła, Lublin 2009.
Rozwałka A., Glosa do dyskusji nad lokalizacją wczesnośredniowiecznego Uhruska, „Naukovi Studiyi” 2010, vol. 3.
Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, oprac. S. Kuraś, t. 3, Warszawa 1983.
Suszko H., Latopis hustyński. Opracowanie, przekład i komentarze, Wrocław 2003.
Szambelan Z., Najazdy ruskie na ziemię sandomierską w XIII wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1989, t. 36.
Szczygieł R. Lokacja miasta na prawie niemieckim i jego dzieje w czasach jagiellońskich, [in:] Dzieje Urzędowa, red. R. Szczygieł, M. Surdacki, Lublin–Urzędów 2011.
Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2005.
Vaslyshyn O., Vaslyshyn D., Pryzabuti mistsya: z istoriyi sela Voroblyachyn (Yavorivsʹkoho rayonu Lʹvivsʹkoyi oblasti, „Visnyk Lʹvivsʹkoho instytutu ekonomiky i turyzmu” 2008, vol. 3.
Wartołowska Z., Gród Czerwieński Sutiejsk na pograniczu polsko-ruskim, „Światowit” 1958, t. 22.
Wędzki A., Sutiejsk, [in:] Słownik starożytności słowiańskich, t. 5, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Wilk B., Zagadka miejsca bitwy sprzed 750 lat, „Skarby Podkarpacia” 2011, t. 2, nr 27.
Włodarski B., Polska i Ruś. 1194–1340, Warszawa 1966.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2019.74.51-73
Data publikacji: 2019-12-30 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2019-11-12 13:47:31
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Andrzej Rozwałka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.