Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Rola badań ankietowych w rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu szacunku we współczesnej polszczyźnie
Streszczenie w języku polskim
Autorka prezentuje wyniki badania ankietowego na temat szacunku, przeprowadzonego wśród stu studentów pięciu lubelskich uczelni. Zadaniem respondentów było udzielenie odpowiedzi na pytanie zgodne ze schematem lubelskiej ankiety ASA: „Co – według Ciebie – stanowi o istocie prawdziwego szacunku?” Dane pozyskane ze źródeł wywołanych umożliwiły odtworzenie obrazu prawdziwego szacunku w ujęciu aspektowym. Na pozycji eksponowanej znalazł się aspekt społeczny (S), w ramach którego najczęściej wskazywano: (1) akceptację i empatię wobec drugiej osoby, (2) kulturę osobistą, rozumianą jako właściwe/stosowne zachowanie wobec drugiej osoby oraz odpowiedni stosunek/odpowiednie podejście do zwierząt, roślin, rzeczy, a także (3) uznanie drugiej osoby za autorytet, podziw dla kogoś lub czegoś. Miejsca kolejne w układzie frekwencyjnym zajęły aspekty: psychiczny (P), etyczny (E) i psychospołeczny (A). Odnotowano najniższy udział aspektów bytowego (B) i kulturowego (K). Przedstawione dane pozwalają wnosić o zgodności danych ankietowych z danymi słownikowymi, które wespół poświadczają wysunięcie na pozycję prymarną podmiotowego wymiaru szacunku.
Autorka artykułu dowodzi, że badania ankietowe są istotnym etapem odkrywania, jak mówiący rozumieją znaczenia pojęć, którymi się posługują – chodzi tu o rozumienie potoczne, obiegowe, ważne w budowaniu definicji kognitywnej danego konceptu. Badania empiryczne pozwalają także na hierarchizację wyodrębnionych cech definicyjnych, na uszeregowanie ich od tych najbardziej ustabilizowanych do najrzadziej wskazywanych, co czyni te badania wartościowym narzędziem w weryfikacji danych leksykograficznych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Babbie Earl, 2004, Badania społeczne w praktyce, przeł. Witold Betkiewicz, Marta Bucholc, Przemysław Gadomski, Jacek Haman, Agnieszka Jasiewicz-Betkiewicz, Agnieszka KloskowskaDudzińska, Michał Kowalski, Maja Mozga, red. nauk. Agnieszka Kloskowska-Dudzińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bartmiński Jerzy, 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji, [w:] Konotacja, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 169–183.
Bartmiński Jerzy, 1990, Punkt widzenia, perspektywa interpretacyjna, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 109–127.
Bartmiński Jerzy, 2004–2005, Pytania o przedmiot językoznawstwa: pojęcia językowego obrazu świata i tekstu w perspektywie polonistyki integralnej, „Postscriptum”, nr 2-1 (48-49), s. 114–125.
Bartmiński Jerzy, 2006, Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, [w:] Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 8–35.
Bartmiński Jerzy, 2007, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin.
Bartmiński Jerzy, 2010, Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego operacjonalizacji, [w:] Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, red. Przemysław Czapliński, Anna Legeżyńska, Marcin Telicki, Poznań: „Poznańskie Studia Polonistyczne”, s. 158-178.
Bartmiński Jerzy, 2014, Ankieta jako pomocnicze narzędzie rekonstrukcji językowego obrazu świata, [w:] Wartości w językowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, t. 3: Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, red. Iwona Bielińska-Gardziel, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 279–308.
Bartmiński Jerzy, 2015, Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony?, [w:] Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 1: Dom, red. Jerzy Bartmiński, Iwona BielińskaGardziel, Beata Żywicka, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 7–12.
Bartmiński Jerzy, 2016, Uwagi końcowe [s. 348–351, w ramach bloku:] Dyskusja podsumowująca projekt „Metody analizy językowego obrazu świata w kontekście badań porównawczych”, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 28, s. 337–351.
Bartmiński Jerzy, 2017, Europa w świetle polskich danych ankietowych ASA 1990, 2000 i 2010, [w:] Nazwy wartości w językach europejskich. Raport z badań empirycznych, red. Iwona Bielińska-Gardziel, Małgorzata Brzozowska, Beata Żywicka, Przemyśl: Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska, s. 138–143.
Bartmiński Jerzy, 2020, Czy można zbudować tezaurus etnolingwistyki? W jakim stopniu etnolingwistyka jako dyscyplina realizuje określony paradygmat naukowy? (referat wygłoszony podczas spotkania KEMKS i KEPAN 21 XII 2020),
http://www.komjezyk.pan.pl/images/pdf./KEMKS_KEPAN_21_XII_2020_tekst_prof_Jerzego_Bartmiskiego.pdf [data dostępu: 22.02.2020].
Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2009, Tekstologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzozowska Małgorzata, 2006, O przebiegu badań nad zmianami w rozumieniu nazw wartości w latach 1990–2000, [w:] Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 36–43.
Chlebda Wojciech, 2010, W poszukiwaniu językowo-kulturowego obrazu świata Słowian, [w:] Etnolingwistyka a leksykografia. Tom poświęcony Profesorowi Jerzemu Bartmińskiemu, red. Wojciech Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 7–20.
Gierczak Sylwia Katarzyna, 2021a, Od „szacowania” do „szacunku” – rozwój znaczenia słowa „szacunek” w świetle danych leksykograficznych, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. Ewa Horyń, Ewa Młynarczyk, Piotr Żmigrodzki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 447-457.
Gierczak Sylwia Katarzyna, 2021b, „Jak szanuję to bez ale”. Szacunek w wypowiedziach ankietowych lubelskich studentów, [w:] Wartości w językowym obrazie świata Litwinów i Polaków. Dziedzictwo ludowe, narodowe, wieloetniczne i wielokulturowe, t. 2, red. Kristina Rutkovska, Stanisława NiebrzegowskaBartmińska, Vilnius-Lublinas, s. 61-75.
Grzegorczykowa Renata, 2009, Punkty dyskusyjne w rozumieniu pojęcia językowego obrazu świata – widziane z perspektywy badań porównawczych, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 21, s. 15–29.
Humboldt Wilhelm von, 1968, Gesammelte Schriften, t. IV, Berlin: W. de Gruyter.
Humboldt Wilhelm von, 2002, O myśli i mowie: wybór pism z teorii poznania, filozofii dziejów i filozofii języka, przeł. Elżbieta M. Kowalska, Warszawa.
Mikołajczak-Matyja Nawoja, 1998, Definiowanie pojęć przez przeciętnych użytkowników języka i przez leksykografów, Poznań: „Sorus”.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2017, Jakie dane są relewantne etnolingwistycznie?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 29, s. 11–29.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2020, Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Nowosad-Bakalarczyk Marta, Kobieta „typowa” i „prawdziwa” w oczach studentów. (Przyczynek do stereotypu kobiety), „Język Polski” 2002, z. 1 (LXXXII), s. 25–35.
Szadura Joanna, 2021, Obraz ZDROWIA we współczesnej polszczyźnie w świetle danych ankietowych, [w:] Wartości w kulturach europejskich. Raport z badań empirycznych, red. Beata Żywicka, Lublin-Przemyśl: Wydawnictwo UMCS, s. 87–104.
Sztompka Piotr, 2019, Sześć fundamentów wspólnoty, https://www.kongresobywatelski.pl/idee-dla-polski-kategoria/szesc-fundamentow-wspolnoty/ [data dostępu: 14.09.2020].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2021.33.237
Data publikacji: 2021-10-12 17:02:05
Data złożenia artykułu: 2021-02-25 23:10:42
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Sylwia Katarzyna Gierczak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.