Homeland in 16th-century Biblical Translations from the Territory of Poland and the Grand Duchy of Lithuania

Alla Kozhinowa

Abstract


The article presents an analysis of the concept of homeland in 16th-c. Biblical translations produced on the territory of Poland (the late period of the Jagiellonian dynasty and early Polish-Lithuanian Commonwealth) and the Grand Duchy of Lithuania. Those include translations into Polish: the Catholic Leopolita Bible (1561) and the Jakub Wujek Bible (1599), the Protestant Radziwiłł or Brest Bible (1563), the Arian translation by Symon Budny (the Nesvizh Bible) (1572), as well as into Church Slavonic: the Ostrog Bible (1580–1581) or a hybrid translation by Francis Skaryna (1517–1519). It is argued that despite religious and linguistic differences, Biblical translations reveal a large number of similarities. Based on the analysis of these similarities, it can be assumed that the 16th century was a turning point in the development of the concept of homeland, and its formation in the modern understanding was influenced, in different ways, by both the New and the Old Testament.


Keywords


homeland; Biblical translations; 16th century; Poland; the Grand Duchy of Lithuania

References


Alekseev Anatolij A., 1999, Tekstologija slavjanskoj Biblii, Sankt-Peterburg: Izdatel'stvo Dmitrij Bulanin.

Anìčènka Uladzìmìr V., 1977, Slounìk movy Skaryny, Mìnsk: Vyšèjšaja škola.

BartByg – Słownik łacińsko-polski Bartłomieja z Bydgoszczy, cz. 1, podług rękopisu z r. 1532, oprac. i wyd. Bolesław Erzepki, Poznań 1898.

Bartmiński Jerzy, 2014, Polskie rozumienie ojczyzny i jego warianty, [w:] Polskie wartości w europejskiej aksjosferze, red. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska Marta Nowosad-Bakalarczyk, Sebastian Wasiuta, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Bartmiński Jerzy, Sandomirskaja Irina, Telija Veronika, 1999, Ojczyzna w polskim i rosyjskim językowym obrazie świata, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 11, 25–49.

Blue letter Bible. Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon. Electronic resource 1: https://www.blueletterbible.org/lexicon/h776/kjv/wlc/0-1/, electronic resource 2: https://www.blueletterbible.org/lexicon/h4725/kjv/wlc/0-1/, electronic resource 3: https://www.blueletterbible.org/lexicon/h4138/kjv/wlc/0-1/, electronic resource 4: https://www.blueletterbible.org/lexicon/h7725/kjv/wlc/0-1/, electronic resource 5: https://www.blueletterbible.org/lexicon/h4940/kjv/wlc/0-1/ [date of access: 22.09.2023].

Čikaeva Tatjana A., 2019, Predstavlenie o Rodine v èllinističeskoj filosofii, „Manuskript”, 12/9, s. 134–137.

Dvoreckij Iosif H., 1958, Drevnegrečesko-russkij slovar', t. 2. Moskva: Gosudarstvennoe izdatel'stvo inostrannyh i nacional'nyh slovarej.

ÈSBM – Ètymalagìčny slounìk belaruskaj movy, 2006, rèd. V. U. Martynau i inš., t. 11, Minsk: Belaruskaja navuka.

Florovskij Antonij V., 1946, Češskaja Biblija v istorii russkoj kul'tury i pis'mennosti: Francisk Skorina i prodolžateli ego dela, “Sborník filologický”, XII, s. 153–258.

Fryckowski Edmund, 1998, Ojczyzny małe i wielkie, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia z nauk społecznych” 13, s. 105–127. 1998.

Gałecki Zygmunt, 1982–1983, Historia wyrażenia język ojczysty, „Roczniki Humanistyczne”, 31–32/6, s. 43–53.

Górnicki Łukasz, 1969, Dworzanin polski, [w:] Taszycki Witold, Wybór tekstów staropolskich XVI–XVIII wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 61–68.

Guzenina Svetlana V., 2012, Fenomen obraza Rodiny v kollektivnom soznanii arhaičnyh i drevnih obščestv, „Istoričeskaja i social'no-obrazovatel'naja mysl'”, 3, s. 187–190.

GSBM – Gistaryčny slounik belaruskaj movy, rèd. Aljaksandr Bulyka, Arkadz' Žurauskì, vyp. 1–32, Minsk 1980–2012.

Legomska Julia, 2010, Państwo, naród, ojczyzna w dawniej polszczyźnie. Leksykalnosemantyczny opis pojęć, Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Maščènskaja Ljudmila R., 2008, Mova perakladau F. Skaryny u perspektyve novaj ruskaj lìtaraturnaj movy (XVIII st.) [v:] Dyjalektalogìja ì gìstoryja belaruskaj movy (da 80-goddzja Nacyjanal'naj akadèmìì navuk Belarusì), rèd. Ljudmila Kuncevič, Mìnsk: Prava ì èkanomìka, s. 21–28.

Men' Aleksandr, 2002, Èllinizm i Biblija, [w:] Men' Aleksandr, Bibliologičeskij slovar', Moskva: Fond imeni Aleksandra Menja, с. 458–460.

Nemirovskij Evgenij L., 1990, Francisk Skorina – žizn' i dejatel'nost' belorusskogo prosvetitelja, Minsk: Mastackaja lìtaratura.

NKRÂ – Nacional'nyj korpus russkogo jazyka. Èlektronnyj resurs: ruscorpora.ru [data dostupa: 20.11.2023]

Ossowski Stanisław, 1946, Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny, „Myśl Współczesna”, 2, s. 154–175.

Pietkiewicz Rajmund, 2003, Pismo święte w języku polskim w latach 1518–1638. Sytuacja wyznaniowa w Polsce a rozwój edytorstwa biblijnego, Wrocław: praca doktorska.

Perevoznikova Alevtina K., 2019, Koncept «rodina» kak sostavljajuščaja nacional'nogo obraza Rossii v russkoj jazykovoj kartine mira, „Koncept: filosofija, religija, kul'tura”, 1(9), s. 54–61.

Rudenka Alena, 2023, Беларус, беларускi: гісторыя найменняў айчыны і суайчыннікаў (Białoruś, białoruski: historia nazwisk ojczyzny i rodaków), „Studia Białorutenistyczne”, 17, s. 259–275.

SlRÂ XI–XVII – Slovar' russkogo jazyka XI– XVII vv., red. Stepan Barhudarov i dr., vyp.1–30, Moskva, 1975–2015.

SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Maria Renata Mayenowa. Wersja elektroniczna 1: Słownik polszczyzny XVI wieku – ojczyzna (spxvi.edu.pl), wersja elektroniczna 2: Słownik polszczyzny XVI wieku – brona (spxvi.edu.pl) [data dostępu: 28.09 2023].

SS – Staroslavjanskij slovar' (po rukopisjam X–XI vv.), red. Ralja M. Cejtlin, Moskva: Russkij jazyk, 1994.

SStp – Słownik staropolski, red. Stanisław Urbańczyk i in., t. V, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965–1969.

Šanskij Nikolaj M. i dr., 1971, Kratkij ètimologičeskij slovar' russkogo jazyka, Moskva: Prosveščenie.

Taylor Bernard A., 2009, Analytical Lexicon to the Septuagint: Expanded Edition. Peabody: Hendrickson Publishers.

Telija Veronika N., 1999, Refleksy arhetipov soznanija v kul'turnom koncepte „rodina”, [w:] Slavjanskie ètjudy. Sbornik k jubileju Svetlany M. Tolstoj, red. Elena E. Levkievskaja, Moskva: Indrik, s. 466–476.

Tolstoj Nikita I., 2002, Cerkovnoslavjanskij i russkij: ih sootnošenie i simbioz, „Voprosy jazykoznanija”, 1, s. 81–90.

Uździcka Marzanna, 2016, O wzorach i sposobach mówienia o ojczyźnie w wybranych tekstach Wielkiej Emigracji, „Zielonogórskie seminaria językoznawcze l. Zachowanie językowe – spontaniczność i automatyzm”, s. 261–274.

Vasmer Maks, 1987, Ètimologičeskij slovar' russkogo jazyka, t. 3, Moskva: Progress.

Vladimirov Petr V., 1888, Doktor Francisk Skorina, ego perevody, pečatnye izdanija i jazyk, Sankt-Peterburg: Tipografija Imperatorskoj Akademii nauk.

Vorkačev Sergej G., 2015, Ideja patriotizma v jazykovom soznanii rossijskoj molodeži: sociolingvističeskoe predstavlenie, „Vestnik SeveroOsetinskogo gos. universiteta”, 3, s. 190–194.

Wierzbicka Anna, 1999, Słownik kluczem do historii i kultury. „Ojczyzna” w językach: niemieckim, polskim, rosyjskim, [w:] Język – umysł – kultura, red. Jerzy Bartmiński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 450–489.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2024.36.237
Date of publication: 2024-08-09 22:16:29
Date of submission: 2023-11-30 22:32:38


Statistics


Total abstract view - 304
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Русский) - 90

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2024

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.