Envoyer cet article par courriel Dziecko wiejskie na tle polskiego dyskursu edukacyjnego dwudziestolecia międzywojennego, czyli o mniej znanym przyczynku do regionalizmu w szkole
Résumé
Artykuł jest poświęcony zainicjowanemu na przełomie drugiej i trzeciej dekady XX wieku procesowi odkrywania specyfiki życia i rozwoju dziecka wsi. Było to jedną z konsekwencji rozwijającego się wówczas dyskursu edukacyjnego, wspartego osiągnięciami psychologii dziecięcej, pedologii, a także nurtu Nowego Wychowania. W 1929 roku przeprowadzono pierwsze w Polsce badania poziomu rozwoju dzieci ze środowisk miejskich i wiejskich. Wyniki były bardzo niekorzystne dla dzieci ze wsi. Dało to impuls do dalszych działań. W 1930 roku na łamach „Pracy Szkolnej” ogłoszono wśród nauczycieli konkurs na charakterystykę dziecka wiejskiego z różnych regionów. Nadesłano 22 prace, z których najlepsze zostały opublikowane w książce pt. Dziecko wsi polskiej. Prace te pozwoliły wniknąć zarówno w problemy, z jakimi wiejskie dzieci spotykały się w szkole, jak i w trudności, z jakimi spotykali się nauczyciele pracujący na wsi. W dużej części wynikały one z braku właściwej diagnozy edukacyjnych i wychowawczych potrzeb dziecka wiejskiego oraz z trudności we współpracy między szkołą a wsią. Perspektywę zmian w tym zakresie otworzył dopiero regionalizm, wprowadzony do programów szkolnych w wyniku reformy oświaty w 1932 roku, który miał wesprzeć edukację wiejskich dzieci, a także przyczynić się do integracji szkoły ze środowiskiem lokalnym. Nauczycielskie charakterystyki dziecka wiejskiego przyczyniły się więc w pewnym sensie do wprowadzenia regionalizmu w polskich szkołach.
Mots-clés
Texte intégral :
PDF (Język Polski)Références
LITERATURA
Adler, A. (1934). Psychologia indywidualna w wychowaniu. Przeł. M. Kreczowska. Kraków: Gebethner i Wolff.
Baley, S. (1932). Skala inteligencji Bineta-Termana. Lwów: Książnica Atlas.
Bednarz-Grzybek, R. (2014). Kształtowanie charakteru dzieci i młodzieży na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Studia Edukacyjne, nr 31, 267–287.
Ciemniewski, J. (1926). Poznanie i kształcenie charakteru. Warszawa–Lublin–Łódź–Kraków: Wydawnictwo św. Wojciecha.
Cierzyniewska, R. (1997). Seminaria nauczycielskie w II Rzeczypospolitej. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne, t. 30(38), 243–250.
Dawid, J.W. (1927). O duszy nauczycielstwa. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Dewey, J. (1967). Wybór pism pedagogicznych. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Fabiański, M. (2013). Dzieci płaskiego świata. Focus, nr 8, 35–37.
Falski, M. (1958). Koncepcja szkoły powszechnej i jej roli w ustroju szkolnictwa w okresie międzywojennym w Polsce. Rozprawy z Dziejów Oświaty, nr 1, 169–217.
Foerster, F.W. (1919). Szkoła i charakter. Przyczynek do pedagogiki posłuszeństwa i do reformy karności w szkole. Warszawa–Lublin–Łódź–Kraków: Wydawnictwo Gebethnera i Wolffa.
Gaweł, E. (1974). Wychowawcza funkcja etyki w ujęciu O. Jacka Woronieckiego. W drodze, nr 8, 30–36.
Grochowski, L. (1990). Szkoła polska na tle europejskim 1918–1939. Rozprawy z Dziejów Oświaty, nr 33, 219–244.
Grzywak-Kaczyńska, M. (1929a). Przyczynek do psychologii porównawczej dziecka miejskiego i wiejskiego, cz. 1. Oświata i Wychowanie, z. 1, 39–47.
Grzywak-Kaczyńska, M. (1929b). Przyczynek do psychologii porównawczej dziecka miejskiego i wiejskiego, cz. 2. Oświata i Wychowanie, z. 2, 127–140.
Grzywak-Kaczyńska, M., Michałowska, J., Narutowicz-Kassowska, Z., Walawska, H. (1936). Właściwości psychiczne dzieci wiejskich. Oświata i Wychowanie, z. 3, 200–212.
Janoušek, J., Sirotkina, I. (2003). The search for national identity in Central and Eastern Europe. W: T. Porter, D. Ross (eds.), The Cambridge History of Science. Vol. 7: The Modern Social Sciences (s. 431–449). Cambridge: Cambridge University Press.
Joteyko, J. (1918a). O celach i dążeniach Polskiej Ligi Nauczania. Roczniki Polskiej Ligi Nauczania, z. 1, 3–13.
Joteyko, J. (1918b). Odbudowa szkoły polskiej. Dwa odczyty wygłoszone w Uniwersytecie Ludowym im. Adama Mickiewicza w Paryżu dnia 16 grudnia 1917 i 13 stycznia 1918. Paryż: Wydawnictwo Polskiej Ligi Nauczania.
Joteyko, J. (1921). O pedologii. Lwów: Drukarnia „Udziałowa”.
Joteyko, J. (1926). Jedność szkolnictwa ze stanowiska psychologii i potrzeb społecznych. Warszawa: Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych.
Joteyko, J. (1927). Losy naszej młodzieży a reforma ustroju szkolnictwa. Warszawa: Książnica Atlas.
Karpiński, T. (1934–1935). Nienormalne zjawiska w szkolnictwie powszechnym. Praca Szkolna, nr 6, 172–178.
Kretschmer, E. (1921). Körperbau und Charakter. Untersuchungen zum Konstitutionsproblem und zur Lehre von den Temperamenten. Berlin: Springer.
Kulpa, J. (1963). Kształcenie nauczycieli szkół powszechnych w Polsce w latach 1918–1939. Wrocław: Wydawnictwo PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Librachowa, M. (red.). (1934). Dziecko wsi polskiej. Próba charakterystyki. Warszawa: Nasza Księgarnia.
MacCun, J. (1925). Kształcenie charakteru. Zagadnienia etycznopedagogiczne. Przeł. Z. Jętkiewiczowa. Lwów–Warszawa: Książnica Atlas.
Michałek, M. (2013). Przemiany polskiej wsi w latach 1918–1989. Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym, t. 26(3), 55–80.
Nawroczyński, B. (1929). Swoboda i przymus w wychowaniu. Siedem rozpraw pedagogicznych. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Orkan, W. (1970). Wskazania dla synów Podhala. W: tegoż, Listy ze wsi i inne pisma społeczne (s. 366–371). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Przesmycka, E., Miłkowska, E. (2011). Wzorcowe szkoły wiejskie jedno- i dwuklasowe z okresu międzywojennego w Polsce. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych, t. 8, 168–176.
Rzymowski, W. (1934). O byt i godność szkoły powszechnej. Kurier Poranny, (24 listopada).
Sadowska, J. (2001). Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Sedlaczek, S. (1928). Józefa Joteyko. Warszawa: Dział Wydawnictwa ZHP.
Smolińska-Theiss, B. (2010). Rozwój badań nad dzieciństwem – przełomy i przejścia. Chowanna, nr 1, 13–26.
Sobczak, J. (1998). „Nowe Wychowanie” w polskiej pedagogice okresu Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Staszewski, K. (1934–1935). Regionalizm w programach szkoły powszechnej. Praca Szkolna, nr 3, 65–69.
Studencki, S.M. (1931a). Jak obserwować dzieci. Program obserwacji systematycznych oraz wskazówki dla nauczycieli, rodziców i wychowawców. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Studencki, S.M. (1931b). O typie psycho-fizycznym Polaka. Kwartalnik Psychologiczny, t. 2, z. 1/4, 55–90.
Studencki, S.M. (1935). Psychologia porównawcza narodów: Niemcy, Francuzi, Amerykanie, ludy pierwotne, Warszawa: nakładem Stowarzyszenia Chrześcijańsko-Narodowego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych.
Studencki, S.M. (1936). O badaniu charakteru. Warszawa.
Studencki, S.M. (1937). O typach ludzkich i o charakterze polskim. Warszawa.
Tyrankiewicz, W. (1934–1935). Wiązanie pracy szkolnej ze środowiskiem w nowym programie szkoły powszechnej. Praca Szkolna, nr 6, 165–172.
Wolter, E. (2014). Nowe wychowanie. Ratio et Fides. Kwartalnik Naukowy, nr 4, 36–49.
Zarzecki, L. (1918). Charakter jako cel wychowania. Warszawa: M. Arzt.
NETOGRAFIA
Key, E. (1904). Stulecie dziecka. Pobrane z: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/key-stulecie-dziecka [dostęp: 10.10.2020].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2021.6.155-184
Date of publication: 2021-09-22 09:55:24
Date of submission: 2020-07-02 20:50:39
Statistiques
Indicateurs
Renvois
- Il n'y a présentement aucun renvoi.
Droit d'auteur (c) 2021, Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.