Systematyka typologiczna i rozmieszczenie arboretów leśnych w Polsce

Piotr Szkołut

Streszczenie w języku polskim


W artykule analizie poddano leśne arboreta reprezentujące specyficzną formę ogrodów botanicznych. Na podstawie literatury i danych z wybranych obiektów w Polsce opracowano nową klasyfikację, uwzględniającą ich genezę, funkcje, zróżnicowanie i status prawny. Wynikiem pracy jest propozycja nowej klasyfikacji typologicznej arboretów leśnych, wskazującej obiekty szczególnie predysponowane do działań naukowych, ochronnych, edukacyjnych i rekreacyjnych wraz ze zobrazowaniem ich rozmieszczenia w Polsce według stanu na rok 2025.


Słowa kluczowe


ogród dendrologiczny; arboretum leśne; systematyka typologiczna; Polska

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


ArbNET (b.d.). Arboretum Accreditation Program. Online: https://www.arbnet.org/arboretum-accreditation-program (dostęp: 20.05.2025).

Botanic Gardens and Plant Conservation (b.d.). Online: https://www.bgci.org/about/botanic-gardens-and-plant-conservation (dostęp: 20.05.2025).

Bugała, W. (1987). Wpływ suszy w latach 1982–1985 na drzewa i krzewy w Arboretum Kórnickim. Sylwan, 131(4), 15–22.

Chmura, D.J., Howe, G.T., Anderson, P.D., St. Clair, J.B. (2010). Przystosowanie drzew, lasów i leśnictwa do zmian klimatycznych. Sylwan, 154(9), 587–602.

Czubak, D., Jabłoński, M., Jabłoński, T., Kaliszewski, A., Kowalska, A., Szmidla, H., Zajączkowski, G. (2024). Raport o stanie lasów w Polsce 2023. Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu.

Duda, J., Rusin, A., Kojs, P., Włoch, W. (2001). Naturalne zbiorowiska leśne Arboretum Bramy Morawskiej. Biuletyn Ogrodów Botanicznych, 10, 7–12.

European Forest Genetic Resources Programme (EUFORGEN). (b.d.). Member Countries: Poland. Online: https://www.euforgen.org/about-us/member-countries/poland (dostęp: 20.05.2025).

Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego (2025). Online: https://penderecki-center.pl/zwiedzanie (dostęp: 20.05.2025).

EVOLTree (b.d.). About Members. Online: https://www.evoltree.eu/about/members (dostęp: 20.05.2025).

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (b.d.). Wykaz ogrodów botanicznych w Polsce. Online: https://www.gov.pl/web/gdos/wykaz-ogrodow-botanicznych-w-polsce (dostęp: 20.05.2025).

Geoserwis Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. (b.d.). Online: https://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/?usedesktop=true (dostęp: 20.05.2025).

Grzonkowska, J. (2014). Ogrody botaniczne jako naukowo opracowane kolekcje muzealne. Muzealnictwo, 55, 97–106.

Hołowkiewicz, E. (1892). Echa historyczne puszcz i bagnisk starej Słowieńszczyzny. Sylwan, 10, 5–12, 46–57, 109–119, 152–161, 197–205, 262–268, 298–302, 333–334.

Jażdżewski, K., Gass-Pięta, M., Piechowiak, J., Wałaszewski, W. (2018). Arboretum Wirty w czterech odsłonach. Gdynia: Wydawnictwo Region.

Kowalski, M. (1994). Zmiany składu gatunkowego lasów na tle zmian klimatu w ostatnich dwóch stuleciach. Sylwan, 138(9), 33–44.

Łukasiewicz, A., Puchalski, J. (2002). Ogrody botaniczne w Polsce. Warszawa: KBN, Fundacja „Homo et Planta”.

Łukaszewicz, J., Dobrowolska, D., Mionskowski, M., Nowakowska, J., Olszowska, G., Paluch, R., Sułkowska, M., Tereba, A., Wrzesiński, P., Zajączkowski, G., Zajączkowski, P. (2015). Zasięgi drzew w Polsce, czyli panta rhei. W: Wyzwania i szanse leśnictwa XXI wieku (s. 107, poster). Sękocin Stary. (Częściowo opublikowane również w: Głos Lasu, 5).

Nowak, K. (2020). Najstarsze drzewa Arboretum Kórnickiego. Zarys historii kolekcji dendrologicznej na trzech planach parku. Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego, 68, 63–76.

Pietrzak-Zawadka, J., Zawadka, J. (2018). The Forest Arborets and Their Activities for Forest and Nature Education. Ekonomia i Środowisko, 64(1), 121–131.

Raymond, D. (1984). L’arboretum national des Barres. Nogent-sur-Vernisson: Association du centenaire de l’École nationale des ingénieurs des travaux des eaux et forêts.

Sargent, C.S. (1921). The First Fifty Years of the Arnold Arboretum. Journal of the Arnold Arboretum, 3(3), 127–171. DOI: https://doi.org/10.5962/p.317964

Solon, J., Borzyszkowski, J., Bidłasik, M., Richling, A., Badora, K., Balon, J., Brzezińska-Wójcik, T., Chabudziński, Ł., Dobrowolski, R., Grzegorczyk, I., Jodłowski, M., Kistowski, M., Kot, R., Krąż, P., Lechnio, J., Macias, A., Majchrowska, A., Malinowska, E., Ziaja, W. (2018). Physico-Geographical Mesoregions of Poland: Verification and Adjustment of Boundaries on the Basis of Contemporary Spatial Data. Geographia Polonica, 91(2), 143–170. DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.0115

Tomanek, J. (1967). Leśne arboretum w Rogowie. Warunki przyrodnicze, rozwój, cele i zadania. Sylwan, 111(2), 23–31.

Tumiłowicz, J. (1999). Leśne arboreta w Polsce – specyfika i działalność. Prace Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, 5(1), 315–323.

Tumiłowicz, J., Kuszewska, K., Zumarski, W. (2007). Leśne Arboretum im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Nadleśnictwie Kudypy koło Olsztyna. Sylwan, 151(1), 66–72. DOI: https://doi.org/10.26202/sylwan.2006060

Ustawa (2004). Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. 2024, poz. 1478).

Zarzyński, P., Tomusiak, R. (2015). Warto zobaczyć w Lasach Państwowych. Ogrody botaniczne i arboreta leśne. Warszawa: GDLP.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2025.80.0.109-129
Data publikacji: 2025-07-31 18:20:58
Data złożenia artykułu: 2025-06-17 09:28:06


Statystyki


Widoczność abstraktów - 9
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 3

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Szkołut

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.