Ukryj
Pokaż wszystkie
Geneza i klasyfikacja antropogenicznych zagłębień bezodpływowych w Górach Świętokrzyskich
Streszczenie w języku polskim
W pracy przedstawiono problem zagłębień pozbawionych odpływu powierzchniowego, powstałych w wyniku ingerencji człowieka w rzeźbę terenu w Górach Świętokrzyskich. Na podstawie materiałów kartograficznych i kartowania terenowego przeprowadzono identyfikację powyższych form terenu. W granicach mezoregionu stwierdzono występowanie 1276 antropogenicznych zagłębień bezodpływowych, które obejmują powierzchnię 13,37 km2, stanowiącą 0,7% powierzchni całego mezoregionu. W pracy dokonano również próby klasyfikacji zidentyfikowanych zagłębień. Ze względu na genezę zagłębienia podzielono na cztery główne typy: poeksploatacyjne, spowodowane podpiętrzeniami terenu, pracami ziemnymi oraz melioracją lub regulacją cieków. W dalszej części wydzielono również podtypy genetyczne tychże zagłębień. W Górach Świętokrzyskich najliczniej reprezentowane są zagłębienia związane z podpiętrzeniami terenu spowodowanymi przez nasypy drogowe i stanowią one ok. 51% wszystkich zagłębień. Jednakże pod względem zajmowanej powierzchni dominują zagłębienia poeksploatacyjne wyrobiskowe, obejmując 77% powierzchni wszystkich antropogenicznych zagłębień bezodpływowych w Górach Świętokrzyskich. Przedstawiona klasyfikacja obejmuje wyłącznie typy zagłębień, których występowanie stwierdzono na analizowanym obszarze i nie ma charakteru uniwersalnego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Absalon D., 1998. Antropogeniczne zmiany odpływu rzecznego w zlewni Rudy. UŚ, Katowice, 141.
Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 1999. Hydrologia ogólna, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 313.
Ciupa T., 2009. Wpływ zagospodarowania terenu na odpływ i transport fluwialny w małych zlewniach na przykładzie Sufragańca i Silnicy (Kielce). UJK, Kielce, 251.
Czaja S., 1988. Wpływ górnictwa i uprzemysłowienia na reżim odpływu rzek w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym na przykładzie zlewni Brynicy do profilu w Sosnowcu, [w:] I. Dynowska (red.) Antropogeniczne uwarunkowania zmian odpływu i reżimu rzek w różnych regionach Polski. Dokumentacja Geograficzna, IGiPZ PAN, Warszawa, 4, 65–77.
Czaja S., 1999. Zmiany stosunków wodnych w warunkach silnej antropopresji (na przykładzie konurbacji katowickiej). Prace Naukowe Uniwer. Śląskiego, Katowice, nr 1782,189.
Drwal J., 1974. Próba określenia typów obszarów bezodpływowych powierzchniowo w warunkach środowiska geograficznego Pojezierza Kaszubskiego, Zesz. Nauk. Wydz. Biologii i Nauk o Ziemi, Uniwersytet Gdański, Geografia 4.
Hall F.R., 1976. Relationship between small water bodies and groundwater, Adv. in Groundwater Hydr., 248–261.
Hayashi M., van der Kamp G., 2000. Simple equations to represent the volume – area – depth relation of shallow wetlands in small topographic depressions. Journal of hydrology, 237, 74–85.
Jankowski A. T., 1986. Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych na obszarze uprzemysławianym i urbanizowanym (na przykładzie Rybnickiego Okręgu Węglowego), Wyd. UŚ, Katowice.
Jokiel P., Maksymiuk Z., 1988. Wpływ kopalni odkrywkowej „Bełchatów” na zmiany odpływu, [w:] Dynowska I., (red.) 1988. Antropogeniczne uwarunkowania zmian odpływu i reżimu rzek w różnych regionach Polski. Dok. Geogr., z. 4. Wyd. PAN, Warszawa, 79–95.
Koc J., 1989. Terenowe zagłębienia bezodpływowe jako element przyrodniczy i urządzeniowo-rolny w krajobrazie Pojezierza Mazurskiego, Materiały VI Ogólnopolskiego Seminarium Geograficzno-Rolniczego, Olsztyn–Waszeta.
Kołodziejczyk U., 2012. Hydrografia zbiorników antropogenicznych, Oficyna Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra .
Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, 275–277.
Kowalska A., 1968. Obszary bezodpływowe w środkowej części Niżu Polskiego, Wyd. UMCS, Wydz. Biologii i Nauk o Ziemi, Lublin.
Kozacki L., 1980. Przeobrażenia środowiska geograficznego spowodowane wgłębnym górnictwem węgla brunatnego na obszarze Środkowego Pododrza. UAM, Poznań.
Kucharski L., 1996. Przyrodnicze znaczenie zagłębień bezodpływowych w rolniczym krajobrazie Pojezierza Kujawskiego, Przegląd Nauk. Wydz. Melior. Inż. Środ., SGGW, Warszawa, 10, 33–38.
Major M., 2010. Charakter i funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w krajobrazie strefy młodoglacjalnej (Pomorze Zachodnie, górna Parsęta). Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej, Poznań.
Maruszczak h. 1954. O oczkach lodowcowych i zagłębieniach bezodpływowych, Czasopismo Geograficzne, t. XXV.
Michalczyk Z. (red.), 2012. Ocena warunków występowania wody i tworzenia się spływu powierzchniowego w Lublinie. Badania hydrograficzne w poznawaniu środowiska, X. Wyd. UMCS, Lublin, 268.
Nowicka B., 2002. Wpływ urbanizacji na warunki odpływu. Kielce, Prace Instytutu Geografii AŚ, Kielce, 7, 77–86.
Polak K., Klich J., 2010. Zmiany składników bilansu wód w zlewni górniczej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, Inżynieria Środowiska, 17, 189–196.
Sobczyńska K., 2014. Rola wyrobisk poeksploatacyjnych w kształtowaniu obiegu wody na obszarze miasta Kielce, [w:] Ciupa T., Suligowski R., (red.), Woda w mieście, Monografie Komisji hydrologicznej PTG, t. 2, 105–116.
Soczyńska U., 1974. Hydrologiczne skutki urbanizacji. Wiadomości Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 22, 4, 11–22.
Werner-Więckowska h., 1953. Obszary bezodpływowe Mazowsza, Przegląd Geograficzny, t. XXIII.
Wójcik J., 1993. Przeobrażenia ukształtowania powierzchni ziemi pod wpływem górnictwa w rejonie Wałbrzycha. Acta Universitatis Wratislaviensis 1557, Studia Geograficzne LIX, Wrocław.
Wrona A., 1973. Wpływ przemysłu na zmiany ukształtowania powierzchni ziemi Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Przegl. Geogr., 45, 557–572.
Żmuda S., 1973. Antropogeniczne przeobrażenia środowiska przyrodniczego konurbacji górnośląskiej. Śląski Inst. Nauk w Katowicach, PWN, Warszawa–Kraków.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2015.70.1.27
Data publikacji: 2016-06-30 07:35:22
Data złożenia artykułu: 2015-10-15 08:43:38
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2016 Katarzyna Sobczyńska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.