Wina pozytywizmu – powieść odcinkowa i kolaboracja autorsko-czytelnicza, jako pierwociny fan-fiction w Polsce

Abstract

Publikacja dzieł powieściowych w odcinkach nie była niczym nadzwyczajnym w dobie pozytywizmu. Wraz z rozwojem prasy i dziennikarstwa, jak i krytyki literackiej otwierały się nowe obszary propagatorskie literatury. Już w Oświeceniu publikowano utwory na łamach gazet by stały się dostępne dla szerszego grona odbiorców, jednak koniec wieku XIX przynosi zjawisko, które nieomal czynnie włącza czytelnika w tryb tworzenia się literatury.

Bolesław Prus czy Henryk Sienkiewicz, to jedni z najznamienitszych eksperymentatorów w tworzeniu fabuły swojej powieści. Dlaczego? Komponowanie utworu w odcinkach było nie lada wyzwaniem w związku z licznymi obowiązkami pisarzy. Autor „Lalki” publikował powieść na łamach „Kuriera” przez niemal dwa lata. Odcinki wychodziły z różną częstotliwością, ponieważ Bolesław Prus nierzadko wyjeżdżał z Warszawy. Na dodatek każdy zwrot akcji w historii bohaterów wiązał się z licznymi listami do redakcji pism, którzy dziękowali, krytykowali, żądali i szantażowali. Odbiorcy żyli życiem swoich ulubieńców, tak jak współcześnie żyje się serialowymi historiami. Pozytywistyczne społeczeństwo próbowało wymusić na autorach zmiany w akcji utworów. W licznych listach do gazet opisywali swoje reakcje na tekst, podsuwali autorom pomysły. Siła ich głosów, pomysłów, gustów wpływała na tworzenie dzieł, a krytyczne notatki wysyłane do redakcji możemy nazwać początkiem fan-fiction w Polsce. 

W moim wystąpienie opowiem o szczegółach przypadków powieści odcinkowych i ich wpływie na odbiorcę, a także niemalże brechtowskiej symbiozie czytelnik-autor.