„Jak na kresach to się żyło!” – relacje intertekstualne między Chartem watażki a Mohortem

Аннотация

Artykuł bada skomplikowane związki między gawędą Mieczysława Romanowskiego a najwybitniejszym dziełem Wincentego Pola. Pozwala to na nowe, bardziej przychylne, spojrzenie na twórczość gawędową autora Łużeckich i zwrócenie uwagi na to, jak różnorodne potrafiły być źródła jego natchnienia.

Bezpośrednią inspiracją do napisania Charta watażki z pewnością była dla poety lektura Mohorta. Utwór nie jest jednak biernym naśladownictwem, Romanowski zaczerpnął bowiem z rapsodu rycerskiego Pola to, co już wcześniej pobudzało wyobraźnię twórców krajowych: przypominający o czasach wielkości Rzeczpospolitej mit Kresów oraz zwrot ku wyidealizowanej szlacheckiej przeszłości, który zaowocował w XIX wieku popularnością gatunku gawędy prozatorskiej i wierszowanej. W Charcie watażki Romanowski jest bliższy utrwalonemu modelowi gawędy niż Pol, który z kolei wpisując w swój utwór heroizację, stworzył gawędowy rapsod rycerski. Wykorzystanie narzędzi metodologii postkolonialnej do przyjrzenia się nie tylko temu, ale i innym utworom poety pozwala dostrzec, że obraz Kresów, jaki odnajdziemy w jego dziełach, nie jest wynikiem jedynie inspiracji Mohortem, a raczej częścią XIX-wiecznego dyskursu.

.