Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Zmienność czy konsekwencja? Problem relacji Polski ze Związkiem Sowieckim w publicystycznej refleksji Aleksandra Bocheńskiego od lat trzydziestych XX wieku do 1952 roku
Streszczenie w języku polskim
Prezentowany artykuł ma na celu zobrazowanie przemian, jakim uległ obraz Związku Sowieckiego w publicystyce Aleksandra Bocheńskiego od lat trzydziestych XX wieku do 1952 roku oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy zmiany te były zależne jedynie od sytuacji międzynarodowej, czy też warunkowały je kwestie ideowe.
Analiza materiału źródłowego wskazuje na dwa etapy w podejściu Bocheńskiego do Sowietów w omawianym okresie. W międzywojennym okresie swej publicystyki nawoływał on do uderzenia Polski na wschód, w celu wyzwolenia narodów kresowych i utworzenia z nich pasa buforowego oddzielającego Polskę od Rosji. Służyć to miało mocarstwowym interesom Polski. Publicysta postrzegał Związek Sowiecki jako kolejną formę moskiewskiego imperializmu, lekceważąc kwestie ideologiczne. Toteż, gdy w latach 1939–1945 poszukiwał możliwości porozumienia z Niemcami, jednocześnie (wobec spodziewanego zajęcia ziem polskich przez Armię Czerwoną, nawiązując do tradycji dziewiętnastowiecznego pozytywizmu) przemyśliwał o porozumieniu z Sowietami. Znalazło to wyraz w jego zaangażowaniu w tworzenie ruchu katolików postępowych oraz w koncepcjach politycznych, w których prezentował Związek Sowiecki jako gwaranta polskiej granicy zachodniej, a także wskazywał, że Polska powinna zabiegać o to, aby stać się wiarygodnym sojusznikiem w oczach wschodniego sąsiada.
Narracje Bocheńskiego o relacjach polsko-sowieckich pozwalają określić go jako politycznego realistę. Uzależniał on swój stosunek do Związku Sowieckiego od korelacji sytuacji geopolitycznej i interesów narodowych, uznając, że w ich imię można dążyć zarówno do likwidacji tego państwa, jak też porozumienia z nim.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Archiwum Państwowe w Lublinie, Archiwum Łosiów z Niemiec, sygn. 463, k. 11.
Bocheński A., Agonja Małej Ententy, „Słowo” 1937, nr 173, s. 3.
Bocheński A., Do pracy!, „Głos Zachowawczy” 1926, nr 1, s. 3.
Bocheński A., Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie, Warszawa 1947.
Bocheński A., Hiszpania bohaterska, „Polityka” 1937, nr 27, s. 6.
Bocheński A., Hitler mówi. Beck wyjeżdża, „Słowo” 1939, nr 92, s. 1.
Bocheński A., Inteligencji polskiej Księgi Genesis (II), „Życie i Myśl” 1967, nr 2, s 47–63.
Bocheński A., Istotna treść nacjonalizmu polskiego, „Polityka” 1938, nr 11, s. 1.
Bocheński A., Jeszcze o instynkcie narodowym i Panu J.E. Skiwskim, „Polityka” 1938, nr 14, s. 6.
Bocheński A., List do narodowców, „Bunt Młodych” 1935, nr 12–13, s. 1.
Bocheński A., List do nieujawnionych, „Słowo Powszechne” 1947, nr 30, s. 1.
Bocheński A., Ludzie muzealni, „Bunt Młodych” 1936, nr 5, s. 2.
Bocheński A., Mocarstwowość i Marksizm, „Bunt Młodych” 1936, nr 9, s. 7.
Bocheński A., Na śmierć rotmistrza Bochenka, „Słowo Polskie” 1923, nr 308, s. 5
Bocheński A., Niech pomoc Anglji nie zmniejsza sił własnych, „Słowo” 1939, nr 90, s. 1.
Bocheński A., O dyskusji nad Monte Cassino, „Tygodnik Powszechny” 1946, nr 45, s. 1, 4.
Bocheński A., O imperialiźmie, o Skiwskim i o sprawie żydowskiej, „Polityka” 1938, nr 9, s. 3.
Bocheński A., Odpowiadam oponentom, „Tygodnik Powszechny” 1947, nr 7, s. 6–7.
Bocheński A., Panie Premjerze za burtę!, „Bunt Młodych” 1936, nr 20, s. 2.
Bocheński A., Parę wspomnień o Adolfie Bocheńskim, „Tygodnik Polski” 1984, nr 52–53, s. 14.
Bocheński A., Plan sześcioletni, „Tygodnik Powszechny” 1950, nr 34, s. 6–7, 10.
Bocheński A., Podkreślania i niedomówienia Ryszarda Piestrzyńskiego, „Bunt Młodych” 1934, nr 7, s. 1.
Bocheński A., Polska chce zwyciężać, „Słowo” 1939, nr 86, s. 1.
Bocheński A., Przegląd prasy zagranicznej, „Bunt Młodych” 1934, nr 10, s. 4.
Bocheński A., Sylwetki. Różne mowy i wspomnienia, Warszawa 1986.
Bocheński A., Szkoła nauk politycznych contra Bunt Młodych, „Bunt Młodych” 1935, nr 18, s. 6.
Bocheński A., Śmiertelne niebezpieczeństwo żydowskie, „Polityka” 1937, nr 28, s. 2.
Bocheński A., Trzynaście lat czekaliśmy na Ciebie Francjo, „Bunt Młodych” 1935, nr 11, s. 2.
Bocheński A., Zygzakiem przez prasę, „Bunt Młodych” 1937, nr 4, s. 8.
Bocheński A., Bocheński A.M., Tendencje samobójcze narodu polskiego, wstęp J. Tomczyk, wyd. 2, Wrocław 1995.
Dudek A., Pytel G., Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn 1990.
Durka J., Janusz Radziwiłł 1880–1967. Biografia polityczna, Warszawa 2011.
Engelgard J., Bolesław Piasecki 1939–1956, Warszawa 2015.
Engelgard J., Wielka gra Bolesława Piaseckiego, Warszawa 2008.
Fijałkowska B., Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Olsztyn 1995.
Garlicki A., Z tajnych archiwów, Warszawa 1993.
Giedroyc J., Autobiografia na cztery ręce, oprac. i posł. opatrzył K. Pomian, Warszawa 1999.
Habielski R., Dokąd nam iść wypada? Jerzy Giedroyc od „Buntu Młodych” do „Kultury”, Warszawa 2006.
Kętrzyński W., Na przełomie 1944–1945, „Więź” 1967, nr 11–12, s. 154–171.
Mackiewicz J., Fakty, przyroda i ludzie, przedm. B. Toporskiej, Londyn 1993.
Mackiewicz J., Nie trzeba głośno mówić. Powieść, Londyn 2011.
Mackiewicz J., Wieszać czy nie wieszać?, red. M. Bąkowski Londyn 2015.
Mackiewicz J., Zwycięstwo prowokacji, Londyn 1988.
Motywy i postawy [wypowiedź Aleksandra Bocheńskiego], „Kierunki. Pismo społeczno-kulturalne katolików” 1970, nr 48, s. 8.
Mozgol R., Ryzykowna gra. Jak Aleksander Bocheński przyczynił się do powstania „Dziś i Jutro”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 4, s. 84–92.
Pastuszewski K., Aleksander Bocheński – koryfeusz polskiej historii, „Akant” 2001, nr 3, s. 6–7.
Pruszyński M., W dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin Aleksandra Bocheńskiego, „Zeszyty Historyczne” 2000, z. 134, s. 162–175.
Rękas K., Sapere auso – wspomnienie o śp. Aleksandrze Bocheńskim (1904–2001), „Pro Fide Rege et Lege” 2001, nr 1, s. 1–5.
Ronikier A., Pamiętniki 1939–1945, red. i oprac. tekstu M. Rydlowa, wyd. 2, Kraków 2013.
Sprawozdanie Stenograficzne z 11 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 17 kwietnia 1947 r., ł. 32–35.
Sprawozdanie Stenograficzne z 47 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 26 czerwca 1948 r., ł. 45.
Sprawozdanie Stenograficzne z 84 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniach 20 i 21 lipca 1950 r., ł. 183.
Sprawozdanie Stenograficzne z 98 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 31 października 1951 r., ł. 49.
Stomma S., Trudne lekcje historii, Kraków 1998.
Sznarbachowski W., 300 lat wspomnień, Londyn 1997.
Tomczyk R., Akademicka Myśl Mocarstwowa przed „Buntem Młodych”, „Przegląd Zachodniopomorski” 1997, z. 4, s. 77–105
Tomczyk R., Myśl mocarstwowa. Z dziejów młodego pokolenia II Rzeczypospolitej, Szczecin 2008.
Ujazdowski K.M., Żywotność konserwatyzmu. Idee polityczne Adolfa Bocheńskiego, Warszawa 2005.
Urbanowski M., Mackiewicz versus Skiwski?, [w:] Józef Mackiewicz (1902–1985). Świadek „krótkiego stulecia”. Studia i materiały, red. K. Ruchniewicz, M. Zybura, Łomianki 2013, s. 123–142.
Wendland W., Katon w „krainie wielkich błaznów”. Aleksandra Bocheńskiego wizja polskości, [w:] Marzyciele i realiści. O roli tradycji w polskiej myśli politycznej od upadku powstania styczniowego do XXI wieku, red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2009, s. 521–534.
Zadura R., Saga rodu Bocheńskich. O przodkach, rodzinie i młodości o. Józefa Marii Bocheńskiego, Kraków 2013.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ah.2016.7.133
Data publikacji: 2017-06-30 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2016-08-24 19:26:17
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2017 Ariel Orzełek
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.